30. Η ΕΥΒΟΙΑ ΑΠΟΣΤΑΤΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ. ΒΑΡΙΑ ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΙΑΙΑΣ

Αλέξανδρου Καλέμη

 Είδαμε πως από το 472 π.Χ. μέχρι και το καλοκαίρι του 446 π.Χ. επικρατούσε μία σχετική ηρεμία στις 236 πόλεις μέλη της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Κατά την περίοδο αυτή και λίγο πριν τα γεγονότα που ακολούθησαν την αποστασία της Ιστιαίας από την Αθηναϊκή Συμμαχία, έχουμε αρκετές πληροφορίες τόσο για τις κοινωνικές συνθήκες, που επικρατούσαν εκείνη την περίοδο στην Εύβοια, όσο και για το υπάρχον μέχρι και σήμερα δίλλημα για τον αν Ωρεός και Ιστιαία ήταν μία πόλη με διαφορετικό όνομα ή δύο ξεχωριστές πόλεις.

Σχεδόν όλοι οι αρχαίοι χρονικογράφοι, που ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό, δεν καταλήγουν σε ασφαλή συμπεράσματα. Κανένας όμως δεν αναφέρεται ταυτόχρονα και στα δύο ονόματα των πόλεων, ενισχύοντας τους ισχυρισμούς ταύτισής των. 

Παγκοσμίου ενδιαφέροντος ήταν ανέκαθεν η αρχαία ελληνική ιστορία. Εκατοντάδες ερευνητών σε διεθνές επίπεδο ασχολήθηκαν και ασχολούνται με το θέμα αυτό.

Προσωπικά πάντως και μετά την ανάγνωση όλων των αναφορών για το εν λόγω ζήτημα, ταυτίζομαι απόλυτα με την άποψη του Στράβωνα, ο οποίος αφού καταγράφει λεπτομερώς όλες τις απόψεις των αρχαιότερων από αυτόν ερευνητών, καταλήγει πως το πιθανότερο ήταν ως Ιστιαία να χαρακτηρίζεται η ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Εύβοιας, που πρωτεύουσά της είχε την πολύ μεγάλη και λαμπρή τότε πόλη της Ωρεού. 

Τα εκατοντάδες ανασκαφικά ευρήματα της αρχαίας Ωρεού, τεκμηριώνουν την μεγάλη ακμή που γνώρισε η πόλη αυτή, είτε ως ταυτισμένη με την Ιστιαία, είτε ως πρωτεύουσα μια ευρύτερης περιοχής που είχε το όνομα «Ιστιαία».

 Επίσης, όπως μας μεταφέρει στο βιβλίο του «Ιστορία της αρχαίας Εύβοιας» ο αρχαιολόγος Δρ. Επαμ. Βρανόπουλος, σώζεται μία επιγραφή (C.I.A. αρ.28), η οποία αναφέρεται στο εμπόριο μεταξύ Ιστιαίας και Αθήνας. Σε αυτή γίνεται λόγος για μεταφορές αλόγων, όνων και προβάτων, για ναύλους στον Ευβοϊκό και για διόδια (!;) στην αμαξιτή οδό Ιστιαίας-Χαλκίδας. Τεκμηριώνεται δηλαδή για μία ακόμη φορά η ναυτική δραστηριότητα της Ιστιαίας, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται και από την μεταγενέστερη κοπή νομισμάτων, που εμφανίζουν την Νύμφη Ιστιαία καθήμενη επί της πλώρης πλοίου.

Σε πολλά νομίσματα της Ιστιαίας απεικονίζεται η Νύμφη Ιστιαία 

καθισμένη στην πλώρη ενός πλοίου

Ας επανέλθουμε όμως και πάλι στην εποχή της ευβοϊκής απόπειρας για αποστασία από την Αθηναϊκή Συμμαχία το καλοκαίρι του 446 π.Χ. Κατά τον Θουκυδίδη εικάζεται πως η αποστασία αυτή οργανώθηκε από τους Ευβοείς ολιγαρχικούς, οι οποίοι συγκρούστηκαν με τους δημοκρατικούς συμπατριώτες τους με την προτροπή της Σπάρτης. Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγεί και η συμπαράταξη των εξόριστων ολιγαρχικών από την Εύβοια, με τους Βοιωτούς εναντίον των Αθηναίων, στη μάχη της Κορώνειας, το 447 π.Χ. Η μάχη αυτή έγινε όταν με παρακίνηση πάλι της Σπάρτης αποστάτησαν οι Βοιωτοί από την Αθηναϊκή Συμμαχία. Η ήττα των Αθηναίων στην Κορώνεια είχε ως συνέπεια να αποσυρθούν από τη συμμαχία οι Μεγαρείς, οι Φωκείς και οι Λοκροί. Η όλη αυτή κατάσταση ήταν επόμενο να ενθαρρύνει τους Ευβοείς ολιγαρχικούς και να οδηγήσει την Εύβοια στην αποστασία. 

Τα διεθνούς ενδιαφέροντος νομίσματα, που κόπηκαν στην αρχαία Ιστιαία, 

ιδιαίτερα κατά την εποχή των Μακεδόνων, ενισχύουν τους ισχυρισμούς 

πως η Ιστιαία ήταν μία περιοχή με πολλούς οικισμούς, 

που κάλυπτε σχεδόν ολόκληρη την Β. Εύβοια και είχε την Ωρεό ως πρωτεύουσα. 

Όμως, όπως ακριβώς έγινε και 50 χρόνια πριν (506 π.Χ.), η αποστασία του 446 π.Χ. έγινε με την σύμπραξη των Λακεδαιμονίων, οι οποίοι παράλληλα με την αποστασία Βοιωτών και Ευβοέων, εισέβαλαν στην Αττική. Ο Περικλής πρόσκαιρα βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση, αφού είχε να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα τρία μέτωπα. Με κατάλληλους χειρισμούς ο Αθηναίος ηγέτης κατάφερε αρχικά να αποκρούσει τους Σπαρτιάτες και στη συνέχεια επικεφαλής ο ίδιος 50 πλοίων και 5.000 οπλιτών, εκστράτευσε εναντίον της Εύβοιας.

Περικλής

Οι Βοιωτοί, σύμμαχοι μέχρι τότε των Ευβοέων ολιγαρχικών, αυτή τη φορά δεν κατάφεραν να τους βοηθήσουν, αφήνοντας τους στο έλεος του Περικλή, αλλά και των Ευβοέων δημοκρατικών.
Υπό αυτές τις συνθήκες ο Περικλής, βοηθούμενος και από τους δημοκρατικούς της Εύβοιας, δεν δυσκολεύτηκε να επαναφέρει τη μεγαλόνησο στην Αθηναϊκή συμμαχία, επιβάλλοντας για μία ακόμη φορά ποινές. Τα κτήματα του Ληλαντίου μοιράστηκαν και πάλι σε Αθηναίους κληρούχους, ενώ πρόστιμα επιβλήθηκαν σε άλλες πόλεις.
Εκεί όμως που ο Περικλής εξάντλησε όλη του την αυστηρότητα ήταν η Ιστιαία. Όλοι οι κάτοικοι της πόλης εξορίστηκαν στη Θεσσαλία και τα κτήματά τους παραδόθηκαν σε 2.000 Αθηναίους κληρούχους. Η αυστηρότατη αυτή τιμωρία των Ιστιαίων, οφείλεται στο γεγονός της κατάληψης από Ιστιαιείς ολιγαρχικούς ενός πολεμικού αθηναϊκού πλοίου και της θανάτωσης του πληρώματός του. Σύμφωνα με τον Θεόπομπο από αυτή τη χρονική στιγμή και μετά ο Ωρεός είναι η πόλη, που πρωταγωνιστεί πια στα δρώμενα της Βόρειας Εύβοιας.

Νομίσματα Καρύστου

Μετά την βίαια αυτή αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Εύβοια (θυμίζει λίγο τις Σοβιετικές κατά καιρούς παρεμβάσεις στα σοσιαλιστικά ευρωπαϊκά κράτη κατά το δεύτερο ήμισυ του 20^ου αιώνα), ο Περικλής προέβη σε νέα διαπραγμάτευση επανόδου της Εύβοιας στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Η Εύβοια εκπροσωπήθηκε στις διαπραγματεύσεις αυτές από τον Χαλκιδέο πολιτικό Καλλία. 

Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.