56. ΑΙΔΗΨΟΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΑΣ

Αλέξανδρου Καλέμη

Οι όποιες ελπίδες των Ελλήνων για απαλλαγή τους από τον ρωμαϊκό ζυγό εξανεμίστηκαν μετά την έλευση του σκληρού, άξεστου, αλλά και συνάμα ικανότατου Ρωμαίου στρατηγού Σύλλα. Μεταξύ 86 και 85 π.Χ. ο Σύλλας είχε καταφέρει όχι μόνο να επιλύσει με τον καλλίτερο τρόπο το πρόβλημα «Μιθριδάτης», αλλά και να δημιουργήσει τις βάσεις επικράτησής του στην ρωμαϊκή ηγεσία, την οποία και κατέβαλε δυναμικά λίγα χρόνια αργότερα, καθιστάμενος δικτάτορας.

Ο αποκλειστικός σκοπός του Σύλλα να κερδίζει την αγάπη και την αφοσίωσή του στρατού του σε συνδυασμό με την χαμηλή του παιδεία, απέβησαν οι μοιραίες αιτίες των απερίγραπτων σφαγών, λεηλασιών και καταστροφών, που υπέστησαν όσες ελληνικές πόλεις, τόλμησαν να συμπαραταχθούν με το στρατό των Ποντίων του Μιθριδάτη.

Ιδιαίτερα η Αθήνα υπέστη την μεγαλύτερη ίσως σφαγή της ιστορίας της. Ασύδοτοι οι Ρωμαίοι και με την άδεια του αγαπημένου τους στρατηγού, προέβησαν σε απερίγραπτες ωμότητες, δηώσεις, βιασμούς και φριχτές σφαγές. Όπως μας περιγράφει ο Πλούταρχος στους «Παράλληλους Βίους» του (Λύσανδρος και Σύλλας) το αίμα έρρεε σαν ποτάμι στους πλακόστρωτους δρόμους της Αθήνας. Εκτός όμως από την Αθήνα ο Σύλλας αφάνισε και πολλές πόλεις της Βοιωτίας και της Φωκίδας. Μεταξύ αυτών η Ανθηδώνα και οι Αλές (Αταλάντη). Για τις Αλές μάλιστα ο Σύλλας έδωσε διαταγή στους Ρωμαίους να μην αφήσουν ζωντανό ούτε έναν κάτοικο της πόλης αυτής.

 Ο Πλούταρχος (46-127 μ.Χ.) στα βιβλία του μας δίνει αρκετές περιγραφές για την Αιδηψό της περιόδου μεταξύ 1^ου αι. π.Χ. και 1^ου αι. μ.Χ. Ιδιαίτερα στο «Βίο του Σύλλα», μας εξιστορεί την επίσκεψη του Ρωμαίου κατακτητή στην Λουτρόπολη.

Όταν ο Σύλλας, θριαμβευτής πλέον και καταξιωμένος στρατιωτικός ηγέτης της Ρώμης, εξασφάλισε την υπογραφή του Μιθριδάτη σε μία ταπεινωτική συνθήκη, επέστρεψε στην Αθήνα για ξεκούραση. Εκεί, όπως μας εξιστορεί ο Πλούταρχος, διαπίστωσε πως είχε κάποιες σοβαρές ενοχλήσεις στα πόδια. Προκειμένου να αποφευχθεί χρόνια αρθρίτιδα, οι γιατροί του, του συνέστησαν άμεση λουτροθεραπεία στην Αιδηψό. Να όμως πως μας περιγράφει ο Πλούταρχος αυτό το γεγονός:

«...Σύλλα δε διατρίβοντι περί τας Αθήνας, άλγημα ναρκώδες μετά βάρους εις τους πόδας ενέπεσεν, ό φησιν ο Στράβων ποδάγρας ψελλισμόν. Διαπλεύσας ουν εις Αίδηψον, εχρήτο τοις θερμοίς ύδασι, ραθυμών άμα και συνδιημερεύων τοις περί τον Διόνυσον τεχνίταις...».

Ο Πλούταρχος, καταφεύγοντας σε πληροφορίες του προγενέστερου από αυτόν χρονικογράφου Στράβωνα, πιθανολογεί πως η ασθένεια του Σύλλα ήταν ένα είδος ποδάγρας. Μας δίνει όμως και μία εικόνα από τον έκλυτο τρόπο ζωής του Σύλλα για τον οποίο ήταν φημισμένος ο Ρωμαίος ηγέτης και για τον οποίο πολλά έχουν γραφεί από τους ιστορικούς της εποχής εκείνης.

Διαβάζοντας λοιπόν πως στην Αιδηψό ο Σύλλας ήλθε μαζί με τους καλλιτέχνες, τους χορευτές και τους ηθοποιούς που τον ακολουθούσαν (τοις περί τον Διόνυσον τεχνίταις), πρέπει να επισημάνω πως ο Σύλλας ήταν επιρρεπής στις ακραίες διασκεδάσεις, που συνηθίζονταν εκείνη την εποχή στη Ρώμη. Ακόμη λοιπόν και στις εκστρατείες του, τον Σύλλα ακολουθούσαν οι αγαπημένοι του διασκεδαστές (κυρίως κωμικοί ηθοποιοί, μουσικοί και χορευτές). Το ίδιο φυσικά έγινε και κατά το διάστημα λουτροθεραπείας του στην ακμάζουσα τότε τουριστικά πόλης της Αιδηψού.

Η χρονολογία που ο Σύλλας ήλθε στην Αιδηψό πρέπει να ήταν μεταξύ 84 και 83 π.Χ. Θα πρέπει επίσης να διέμεινε στη ευβοϊκή Λουτρόπολη αρκετό διάστημα.

Ο Πλούταρχος τόσο στους «Παράλληλους Βίους» (Σύλας), όσο όμως και στα «Ηθικά» μας δίνει εντυπωσιακές περιγραφές για την Αιδηψό της εποχής εκείνης, τεκμηριώνοντας την μεγάλη τουριστική ακμή της Αιδηψού κατά τον 1^ο αιώνα π.Χ. καθώς και για το γεγονός, πως η Αιδηψός υπήρξε ο αρχαιότερος τουριστικός και θερμαλιστικός προορισμός της Ευρώπης. Ας δούμε όμως μία χαρακτηριστική περιγραφή του Πλουτάρχου για την Αιδηψό, που κάνει στα «Ηθικά» του (Συμποσιακά 2) : 

«Της Ευβοίας ο Αιδηψός, ου τα Θερμά χωρίον εστί αυτοφυή πολλά προς ηδονάς έχον ελευθερίους και κατασκευασμένον οικήσεσι και διαίτες, κοινόν οικητήριον αποδέδεικται της Ελλάδος. Πολλών δε και πτηνών και χερσαίων αλισκομένων, ουχ ήττον η θάλαττα παρέχει την αγοράν ευτράπεζον, εν τόποις καθαροίς και αγχιβαθέσι γενναίον ιχθύν και πολύν εκτρέφουσα. Μάλιστα δ΄ανθεί το χωρίον ακμάζοντος έαρος. Πολλοί γαρ αφικνούνται την ώρα αυτόθι και συνουσίας ποιούντες μετ αλλήλων εν αφθόνοις πάσι και πλείστας περί λόγους υπό σχολής διατριβάς έχουσι. Καλλιστράτου δε του σοφιστού παρόντος έργον ήν αλλαχόθι δειπνείν».

Η Λουτρόπολη της Αιδηψού έγινε ο πρώτος τουριστικός και θερμαλιστικός προορισμός της Ευρώπης χάρη στις περίφημες θερμοπηγές της.

Με λίγα λόγια δηλαδή ο Πλούταρχος ονομάζει την Αιδηψό «κοινή κατοικία» των Ελλήνων, τουριστική πόλη δηλαδή. Μας περιγράφει την ομορφιά και την πλούσια φύση της πόλης και μας πληροφορεί για την μεγάλη τουριστική κίνηση και τις κοινωνικές επαφές των επισκεπτών της, «συνουσίας ποιούντες μετ αλλήλων». Θα πρέπει στο σημείο αυτό να επισημάνω πως η λέξη συνουσία έχει την έννοια της κοινωνικής επαφής και όχι αποκλειστικά της σεξουαλικής, όπως την ξέρουμε σήμερα. Οι αρχαίοι για την σεξουαλική πράξη χρησιμοποιούσαν την λέξη «οχεία», που σημαίνει αποκλειστικά το «βάτεμα».

Ανασκαφή αρχαίου ρωμαϊκού βαλανείου στην Αιδηψό. Σε πολλές δεκάδες ανέρχονταν τα αρχαία αυτά υδροθεραπευτήρια στην Λουτρόπολη.

Μία ακόμη ωραιότερη περιγραφή για την Αιδηψό δίνει ο Πλούταρχος στο «Βίο του Σύλλα»: «...Οικίαν, λουτρόν, ιχθύς, λαγωούς, άγρα και παιδιά χρήσθαι βουλομένοις, το δε μέγιστον ησυχίας, ής διψώσιν έτεροι. Ο δε άλλος βίος, άσυλος και ιερός ανείτο τω βουλομένω και μεμαθηκότι σχολάζειν...».

Δηλαδή (σε ελεύθερη μετάφραση), «υπάρχουν άφθονα  σπίτια, λουτρά, ψάρια, λαγοί, κυνήγι, και παιχνίδια για όσους θέλουν, αλλά το σπουδαιότερο όλων υπάρχει ησυχία. Όλη δε η ζωή των επισκεπτών χαρακτηρίζεται από φιλοξενία και από ιδανικές συνθήκες για ψυχοσωματική ανασυγκρότηση».

Θα πρέπει επίσης εδώ να επισημάνω πως με το «μεμαθηκότι σχολάζειν», ο Πλούταρχος δίνει με τον καλλίτερο τρόπο την έννοια των διακοπών εκείνης της εποχής. «Σχολάζω» σημαίνει «διακόπτω» (σχόλη = αργία). Η σχόλη όμως τότε σήμαινε διακοπή από τις χειρονακτικές εργασίας και ενασχόληση με τις πνευματικές. Γι' αυτό και από την ίδια ρίζα προέρχονται και οι λέξεις «σχολείο», «σχολή» κτλ.

Πάνω η Σπηλιά του Σύλλα στις αρχές του 20^ου αιώνα. Κάτω το πολυτελές ξενοδοχείο «Θέρμαι Σύλλα». Το όνομα ενός από τους μεγαλύτερους σφαγείς των Ελλήνων χρησιμοποιείται σήμερα τιμητικά στην Αιδηψό, λόγω της αίγλης που γνώρισε η Λουτρόπολη από την επίσκεψη του Σύλλα σ’ αυτή. 

Βέβαια ο Σύλλας σύμφωνα με τις περιγραφές πάντα του Πλουτάρχου κάθε άλλο παρά το «μεμαθηκότι σχολάζειν» εφάρμοσε στις διακοπές του στην Αιδηψό. Κατά τη διάρκεια της διαμονής του διοργανώθηκαν πολλά συμπόσια, γιορτές και ακόλαστες διασκεδάσεις.

Σε ένα από τα στιγμιότυπα της παραμονής του Σύλλα στην Αιδηψό ο Πλούταρχος μας περιγράφει τη συνάντηση του Σύλλα με κάποιους ψαράδες, που του προσέφεραν 3-4 μεγάλα ψάρια από τον Ευβοϊκό. Αφού τους ευχαρίστησε ο Σύλλας, τους ρώτησε από ποια πόλη ήταν. «Από τις Αλές Στρατηγέ μου» του απάντησαν. «Πως;» αποκρίθηκε ο Σύλλας «μα εγώ έδωσα εντολή να μη ζήσει κανένας από την πόλη αυτή». Οι ψαράδες τρομοκρατήθηκαν. Ο Σύλλας όμως χαμογέλασε και τους άφησε να φύγουν.

Αυτή λοιπόν ήταν εν ολίγοις η αντιφατική σχέση Σύλλα και Αιδηψού. Μια σχέση που έδωσε την ευκαιρία στον Πλούταρχο να γίνει ο πρώτος μεγάλος διαφημιστής της όμορφης ευβοϊκής λουτρόπολης. Αυτό όμως δεν εξιλεώνει τον Σύλλα για τις φοβερές σφαγές των Ελλήνων, ούτε φυσικά τους σύγχρονους Αιδήψιους, που χωρίς να ψάξουν ιδιαίτερα την ιστορία, έδωσαν το όνομα αυτού του μεγάλου σφαγέα, σε ξενοδοχεία, οδούς, αλλά και στην πολύ αξιόλογη ομάδα μπάσκετ της εξαιρετικής μας λουτρόπολης. 

Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.