ΣΤΟ ΕΥΒΟΪΚΟ ΣΤΕΚΙ ΤΟΥ ΣΕΛΙΝΑΙΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ

Εικόνα 1

Απριλιάτικο μεσημεράκι διαλέξαμε για να συναντηθούμε με το νυν και αεί παιδικό μου φιλαράκι, το Μήτσο τον Παπαχρήστο. Οι εποχές άλλες, οι αποστάσεις απομυθοποιημένες, η τεχνολογία στο ρετιρέ και η ηλικία μας έναν όροφο παρακάτω. Με το κινητό λοιπόν το ραντεβού, με τα τζιπ μας η μετακίνηση και ο τόπος συνάντησης εκτός έδρας. Και όταν λέμε «έδρα» εμείς εννοούμε την κοινή γενέτειρά μας, την Ιστιαία, το «Ξηροχώρι». Και το «εκτός έδρας» είκοσι χιλιόμετρα δυτικά σε μια παραλία του Ευβοϊκού λίγο βόρεια των Ροβιών.

Εικόνα 2

Κοντά μισό αιώνα, εδώ γυροφέρνουμε και οι δύο. Τι Αθήνα, τι Γιάννενα και Καλαμάτα, τι Τουρκία, τι Βραζιλία και Μεξικό και Ευρώπη και δε συμμαζεύεται. Εμείς στην Εύβοια καταλήγουμε. Εγώ περισσότερο αυτός λιγότερο, δεν έχει σημασία. Παράλληλη η πορεία μας. Αυτός ευρύτερα γνωστός λογοτέχνης και διαχρονικός επαναστάτης, εγώ στενότερα γνωστός στο ευβοϊκό κοινό ως τοπικός συγγραφέας ερευνητής. Ανήσυχοι ταξιδευτές γραφιάδες κι οι δυο, με το μολύβι αυτός με το κομπιούτερ εγώ, και πάλι δεν έχει σημασία.

Απριλιάτικο μεσημεράκι λοιπόν στην παραλία του Ευβοϊκού λίγο πάνω από τις Ροβιές η συνάντηση. Γαλήνια η θάλασσα, απέραντη ησυχία, ζωντανά τα χρώματα της ανοιξιάτικης φύσης. Σημείο του ραντεβού ένα παραδεισένιο ιστορικό αγρόκτημα δυο-τρεις δεκάδες μέτρα από την παραλία. Κι όταν λέμε «ιστορικό» κυριολεκτούμε. Λίγο ως πολύ μέσα από αυτά τα καλοπροικισμένα από τη Φύση κομμάτια της ευβοϊκής γης προβάλλεται όλη η σύγχρονη ιστορία του νησιού. Το εν λόγω παραδεισένιο περιβόλι, ας πούμε, ήταν μέρος της μεγάλης ιδιοκτησίας των Παπαδοπουλέων. Σπουδαία προσωπικότητα αυτής της οικογένειας η Άννα Παπαδοπούλου του γένους Μιχαήλ Μελά, αδελφή του θρυλικού Παύλου Μελά. Ήταν η πρώτη εθελόντρια αγωνίστρια Ελληνίδα που τιμήθηκε με το παράσημο του Σωτήρος το 1914 και το βραβείο αυτοθυσίας το 1928. Η Άννα Παπαδοπούλου σε ότι αφορά την κοινωνική της προσφορά βάδισε στο δρόμο, που μερικές δεκαετίες πριν είχε ανοίξει η Ελένη Παπαδοπούλου λειτουργώντας ως αντίδοτο των πληγών, που είχε ανοίξει στις ψυχές των Ευβοέων ο σκληρός τσιφλικάς της περιοχής Απόστολος Δούμας. Η Ελένη Παπαδοπούλου συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων, που άρχισαν σταδιακά να αποδυναμώνουν το τσιφλικάδικο καθεστώς της Εύβοιας, εκχωρώντας τα κτήματα στους εν δυνάμει δικαιούχους.

Εικόνα 3

Το πώς εγκαθιδρύθηκε το καθεστώς των τσιφλικάδων της Εύβοιας είναι μια μεγάλη ιστορία με πολλά παρακλάδια και ατραπούς. Το ζήτημα είναι πως εκεί καταλήξαμε εφαρμόζοντας τον γνωστό κανόνα της φυλής μας. Αυτόν που μας θέλει να πιάνουμε μετά βασάνων την αγελάδα, να την αρμέγουμε και μόλις ετοιμαζόμαστε να γευτούμε το αχνιστό γαλατάκι, επηρεασμένοι από τον εθνικό μας οίστρο να κλωτσάμε μετά μανίας την καρδάρα προσφέροντας το γάλα θυσία στη «μαγκιά» μας. Έτσι ακριβώς έγινε και το ..21. Ξέσπασε το Μάη η Επανάσταση στη Βόρεια Εύβοια, λευτερώθηκε το μισό νησί μέχρι και έξω από το κάστρο της Χαλκίδας, ήλθε και ο μεγάλος Γοβιός και όλα ήταν στο παρά πέντε για την οριστική απελευθέρωση. Εδώ ακριβώς ήλθε κι ο οίστρος, που λέγαμε, για την καρδάρα. Πλακωθήκανε μεταξύ τους, αλληλοσκοτωθήκανε, βόηθησε κι η διπλωματία του Κωλέττη και πάπαλα η Επανάσταση. Μέχρι το 1823 ανέβηκε ο Περκόφτσιαλης με τις ορδές των ημιαγρίων του στη Βόρεια Εύβοια και ισοπέδωσε τα πάντα. Έτσι λοιπόν όταν το 1826 αναγνωρίστηκε επίσημα το νέο ελληνικό κράτος η Εύβοια ήταν εκτός. Μετά βασάνων και κόπων το 1830 στο Πρωτόκολλο του Λονδίνου μπήκε μια παράγραφος που υποχρέωνε τους Τούρκους να αποχωρήσουν, αφού όμως πρώτα έβρισκαν αγοραστές για την γη τους. Κατ' αυτόν τον τρόπο λοιπόν εισέβαλαν οι Έλληνες και ξένοι τσιφλικάδες στην Εύβοια εις αντικατάσταση των Τούρκων.

Αυτά συζητούσαμε με το φίλο μου το Μήτσο, εκθειάζοντας το μετέπειτα έργο της Ελένης Παπαδοπούλου, κάτω από τον ίσκιο μιας από τις πιο μεγάλες σε ηλικία ελιές της Ελλάδας, φυσικό κόσμημα του κτήματος. Μερικοί υπολογίζουν ότι η ηλικία της φθάνει ως και τα 2.000 χρόνια. Ένα ζωντανό αρχαιολογικό μνημείο. Το σίγουρο είναι πως η ελιά είναι μεταγενέστερη του 426 π.Χ. τότε δηλαδή που κατά τον Θουκυδίδη και τον Στράβωνα η πόλη των Οροβιών (αρχαίες Ροβιές) καταστράφηκε από φοβερούς σεισμούς και παλιρροϊκό κύμα (τσουνάμι το λέμε σήμερα), κατά το έκτο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου. Λίγοι μόνο από τους κατοίκους σώθηκαν από τον πνιγμό.

Εικόνα 4

Μια τέτοια απριλιάτικη μέρα με το εγγονάκι μου να παίζει αμέριμνο στο γρασίδι, μόνο τσουνάμι και σεισμούς δεν μπορούσα να αναλογιστώ. Έτσι λοιπόν έριξα ασυναίσθητα το βλέμμα στο μικρό πλάτωμα του απέναντι λόφου, όπου πριν μόλις μία πενταετία εντοπίστηκε επιτέλους η θέση του περίφημου ευβοϊκού μαντείου του Σελινουντίου ή Σελιναίου Απόλλωνα, που οι σοφοί σύγχρονοι ερευνητές της Εύβοιας και επικριτές ημών των λαϊκοτέρων και μη χρησιμοποιούντων υποσημειώσεις στα βιβλία μας, εντόπιζαν μετά βεβαιότητας στην Μονή του Αγίου Γεωργίου των Ηλίων. Ευτυχώς που βρέθηκε και κείνη η βοσκοπούλα να ανακαλύψει την πλάκα με τις επιγραφές του Μαντείου και να την παραδώσει στους αρχαιολόγους. Αργότερα βέβαια ίσως και να το μετάνιωσε όταν έκανε τεράστιο αγώνα για να πάρει τελικά μετά από χρόνια τα ελάχιστα εύρετρα που δίνει το κράτος για να αποφευχθεί η αρχαιοκαπηλία.

Αν όμως αρχίζαμε να λέμε και τέτοια τότε θα καθόμασταν μέχρι το βράδυ, θα αδειάζαμε μερικά μπουκάλια τσίπουρο και θα τρώγαμε ολόκληρο τον τενεκέ με το ανεπανάληπτης νοστιμιάς χωριάτικο τυρί του ιδιοκτήτη.

Πήραμε λοιπόν τα τζιπ μας και τα κινητά μας, προσπεράσαμε το στέκι του Σελιναίου Απόλλωνα και καταλήξαμε ξανά στην έδρα μας.

Αλέξανδρος Καλέμης

 

 

ΛΕΖΑΝΤΕΣ

01) Το καταπράσινο τοπίο της Βόρειας Εύβοιας αγκαλιά με την καταγάλανη θάλασσα του Ευβοϊκού δίνουν το στίγμα του παραδεισένιου περιβάλλοντος γύρω από τις παραλίες και τον ελαιώνα των Ροβιών.

02) Ο Δημήτρης Παπαχρήστος δέχθηκε επιτέλους να φωτογραφηθεί με κάποιον «μεγαλύτερο» από αυτόν. Το αν αυτός ο «κάποιος» είναι μία ελιά ηλικίας περίπου δύο χιλιετιών δεν έχει ιδιαίτερη σημασία.

03) Ο Αγγελής Γοβιός αξιοποίησε εν μέρει το στρατηγικό ταλέντο και όσα διδάχθηκε στην Σχολή του Αλή Πασά. Τελικά κατάφερε να σκοτωθεί άδικα και να αφήσει την ευβοϊκή επανάσταση στη μέση, με ολέθρια αποτελέσματα. Η προτομή του έχει μείνει για να θυμίζει την γλυκόπικρη νεότερη ευβοϊκή ιστορία.

04) Στο λόφο αυτό, πάνω από τις Ροβιές και στο μικρό πλάτωμα (όσο μπορεί να φανεί στη φωτογραφία) κατά την αρχαιότητα λειτουργούσε το ευβοϊκό μαντείο του Σελιναίου Απόλλωνα. Η θέση του, που κατά τους ερευνητές εντοπιζόταν 10 χλμ. πιο βόρεια, εντοπίστηκε μετά από τυχαία ανακάλυψη μιας έγγραφης πλάκας, πριν πέντε περίπου χρόνια.