39. ΕΥΒΟΙΑ ΚΑΙ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ. Η ΧΑΛΚΙΔΑ ΝΑΥΤΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ

 Αλέξανδρου Καλέμη

Μετά την καθοριστική ήττα των Αθηναίων και των συμμάχων τους στη Χαιρώνεια, οι Χαλκιδείς έχασαν για λίγο διάστημα την ελευθερία τους, λόγω της επιλογής τους να συνδράμουν τους Αθηναίους και να εναντιωθούν στις φιλικά προσκείμενες στους Μακεδόνες, Ερέτρια και Ωρεό.

Ο Φίλιππος αμέσως εγκατέστησε στη Χαλκίδα ισχυρή μακεδονική φρουρά, εκτιμώντας πως η διατήρηση αυτής της στρατηγικής θέσης θα αποτελούσε σημαντικό πλεονέκτημα για την εφαρμογή των σχεδίων του. Με το δεδομένο μάλιστα πως οι ευβοϊκές προτιμήσεις, εκείνη την εποχή, έκλειναν στην πλειονότητά τους προς τους Μακεδόνες, δεν αντιμετώπισε και πολλά προβλήματα εσωτερικών αντιδράσεων. 

 Η προτίμηση αυτή των Ευβοέων προς τους Μακεδόνες τεκμηριώνεται από πολλά ιστορικά γεγονότα του 4^ου αι. π.Χ. (κυρίως μετά το 350 π.Χ.). Όπως έχουμε δει, εκτός της Ερέτριας και της Ωρεού, όπου εξαρχής επικρατούσε φιλομακεδονική πολιτική, η Χαλκίδα άλλαζε διαρκώς στρατόπεδα πριν αποφασίσει τελικά να συμμαχήσει με τους Αθηναίους. 

 Η συμπάθεια των Ευβοέων προς τους Μακεδόνες, αποδεικνύεται περίτρανα κατά την τελευταία αντίδραση των ελληνικών πόλεων εναντίον των Μακεδόνων. Αντίδραση που εκδηλώθηκε με τον Λαμιακό Πόλεμο (323-322 π.Χ.). Στον Πόλεμο αυτό, ολόκληρη η Εύβοια με τους Χαλκιδείς επικεφαλής, τάχθηκε ανεπιφύλακτα στο πλευρό των Μακεδόνων και εναντίον των Αθηναίων, παρότι είχε την ευκαιρία να πράξει το αντίθετο. Μοναδική εξαίρεση απετέλεσε η Κάρυστος, η οποία τάχθηκε τότε (θέλοντας και μη) με τη μεριά των Αθηναίων, έχοντας πικρή πείρα από τα παθήματά της, όσες φορές αποφάσισε να αντιπαρατεθεί προς τους γείτονές της. 

Ας επανέλθουμε όμως στα γεγονότα που ακολούθησαν μετά την Μάχη της Χαιρώνειας του 338 π.Χ. Ο Φίλιππος, αλλά και ο Αλέξανδρος, που τον διαδέχθηκε, φρόντισαν πολύ για την οχύρωση της Χαλκίδας, την οποία γρήγορα μετέτρεψαν σε πανίσχυρη ναυτική βάση των Μακεδόνων. Αυτό το διαπιστώνουμε, διαβάζοντας ένα απόσπασμα από την «Ανάβαση» του Αρριανού (2,2,4), όπου περιγράφεται ένα πολεμικό γεγονός, κατά την περίοδο της μεγάλης εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου στην Ασία. 

Τότε λοιπόν οι Πέρσες επεχείρησαν κινήσεις αντιπερισπασμού, προκειμένου να αναγκασθεί ο Αλέξανδρος να επιστρέψει στην Ελλάδα. Το σχέδιο του Ρόδιου στρατηγού Μέμνονα αφορούσε μία επίθεση του περσικού στόλου στην Ελλάδα. Όπως μας περιγράφει ο Αρριανός, ο Πρωτέας του Ανδρονίκου με διαταγή του Αντίπατρου, συγκέντρωσε πλοία στη ναυτική βάση της Χαλκίδας από την Πελοπόννησο και την υπόλοιπη Εύβοια. Όταν ο Πρωτέας πληροφορήθηκε ότι 10 πλοία του περσικού στόλου είχαν αγκυροβολήσει στη Σίφνο, απέπλευσε με 15 πλοία από την Χαλκίδα και επετέθη επιτυχώς εναντίον των Περσών. 

Θα πρέπει στο σημείο αυτό να επισημάνω, πως κατά την περίοδο της ηγεσίας του Μ. Αλεξάνδρου, δημιουργήθηκαν οι αρχικές υποδομές οχύρωσης του στενού του Ευρίπου. Μιας οχύρωσης, η οποία με διάφορες παραλλαγές και βελτιώσεις, διατηρήθηκε από εκείνη την εποχή μέχρι και τα τέλη σχεδόν του 19^ου αιώνα. Τότε δηλαδή, όταν κάποιοι ανεγκέφαλοι γραφειοκράτες, αποφάσισαν να «εκσυγχρονίσουν» την Χαλκίδα, γκρεμίζοντας την ίδια της την ιστορία. 

Ο Στράβων μας περιγράφει με ακρίβεια τον τρόπο που οχυρώθηκε η Χαλκίδα από τον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο. Επισημαίνει μάλιστα και την ανέγερση πύργων στις δύο άκρες της γέφυρας του Ευρίπου. «…Κατά δε την Αλεξάνδρου διάβασιν και τον περίβολον της πόλεως ηύξησαν, εντός τείχους λαβόντες τον τε Κάνηθον και τον Εύριπον, επιστήσαντες τη γεφύρα πύργους και πύλας και τείχος». Οι βάσεις των αρχαίων αυτών πύργων, που είχαν χτιστεί με λευκούς ορθογώνιους ογκόλιθους, ήλθαν στο φως κατά την αποφράδα χρονιά του 1890 όταν εκτελέστηκε η τραγική κατεδάφιση των μεσαιωνικών τειχών και πύργων της Χαλκίδας. Μια κατεφάφιση που αποδοκίμασε οργισμένος και ο τότε βασιλιάς της Ελλάδας Γεώργιοςο Α΄. Κατόπιν εορτής όμως.

 Διαβάζοντας τις περιγραφές του Στράβωνα, βλέπουμε να γίνεται αναφορά και στον Κάνηθο. Το βουνό Κάνηθος, που πήρε το όνομά του από τον γιο του μυθικού Άβαντα, ταυτιζόταν (και ταυτίζεται από μερικούς μέχρι σήμερα) με τον λόφο του Καράμπαμπα, στην βοιωτική ακτή της Χαλκίδας. Ο Απολλώνιος οΡόδιος όμως καθώς και ο Θεόφραστος, τοποθετούν τον Κάνηθο στην ευβοϊκή ακτή, Β.Δ. της αρχαίας Χαλκίδας. Με βάση τις πληροφορίες αυτές, οι νεώτεροι ερευνητές ταυτίζουν τον Κάνηθο με το Βαθροβούνι. Οι απόψεις όμως εξακολουθούν να διίστανται.   

 Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.