49. ΡΩΜΑΙΟΙ, ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΚΑΙ ΡΟΔΙΟΙ ΑΙΦΝΙΔΙΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΝ ΤΗΝ ΧΑΛΚΙΔΑ (200 π.Χ.)

 Αλέξανδρου Καλέμη

Λίγο πριν το ξεκίνημα του 2^ου αιώνα π.Χ., ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Ε’ πάσχιζε φιλότιμα να συγκρατήσει τη λαίλαπα που ερχόταν με τη μορφή της νέας ανερχόμενης δύναμης των Ρωμαίων. Ωστόσο και παρά τις προσπάθειές του, έμελε να είναι ο προτελευταίος βασιλιάς της Μακεδονίας.

Την εποχή αυτή οι εν Ελλάδι αντίπαλες δυνάμεις των Μακεδόνων συνασπίζονται με τους Ρωμαίους με πρώτο στόχο τους την Εύβοια, το σπουδαιότερο οχυρό του Φιλίππου. Ο Δεύτερος Μακεδονικός Πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει.

Η πρώτη φάση του πολέμου ήταν οδυνηρή για τον Φίλιππο τον Ε΄, αφού είχε να αντιμετωπίσει συνασπισμένες τις δυνάμεις Αθήνας, Ρόδου, Περγάμου και άλλων ελληνικών πόλεων, που τελούσαν φυσικά υπό την εποπτεία των Ρωμαίων. Το 200 π.Χ. ένα μεγάλο απόσπασμα από τη μακεδονική φρουρά της Χαλκίδος είχε σπεύσει προς την Αθήνα, αποδυναμώνοντας έτσι την άμυνα της ευβοϊκής πρωτεύουσας. Όταν ο Ρωμαίος στρατηγός Γάιος Κλαύδιος Κέντων πληροφορήθηκε τα γεγονότα από εξόριστους ρωμαΐζοντες Χαλκιδείς, έπλευσε προς τη Χαλκίδα με ρωμαϊκό και ροδιακό στόλο, αιφνιδιάζοντας τις φρουρές της πόλης. Με ψηλές σκάλες οι επιτιθέμενοι κατέλαβαν τους πύργους σκοτώνοντας τους αιφνιδιασμένους λιγοστούς στρατιώτες.

Οι κατακτητές άνοιξαν από μέσα τις πύλες και έγιναν κύριοι της όμορφης Χαλκίδας. Αυτό που επακολούθησε ήταν υπεράνω κάθε περιγραφής, όπως μας πληροφορούν οι αρχαίοι ιστορικοί, με πρώτο τον Λίβιο. Η πόλη πυρπολήθηκε και μαζί της οι σιταποθήκες, το βασιλικό οπλοστάσιο, οι λιθοβόλες μηχανές του Φιλίππου και ότι άλλο αναγκαίο εφόδιο υπήρχε.

Οι περισσότεροι κάτοικοι σφάχτηκαν και ελάχιστοι ήταν εκείνοι που διέφυγαν, όπως μας πληροφορεί ο Λίβιος. Σύμφωνα με τον Λατίνο ιστορικό, όλοι οι άνδρες στρατεύσιμης ηλικίας στη Χαλκίδα εξοντώθηκαν. Οι Ρόδιοι φρόντισαν να απελευθερώσουν τους αιχμαλώτους του Φιλίππου, ανοίγοντας τις φυλακές και όλοι μαζί συνέχισαν το καταστροφικό τους έργο. Η λαμπρή πόλη της Χαλκίδας ισοπεδώθηκε. Τα αριστουργηματικά γλυπτά που στόλιζαν τους δρόμους της ρίχτηκαν κάτω από τα βάθρα τους και συντρίφτηκαν. Η λεηλασία, που επακολούθησε, ήταν σαρωτική. Η Χαλκίδα έγινε «άμορφο όραμα μιας ημικατεστραμμένης και καπνιζούσης πόλεως», όπως γλαφυρά αναφέρει ο Λίβιος.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαλκίδας φιλοξενούνται σήμερα μερικά μόνο δείγματα από την μεγάλη ακμή που γνώρισε η Γλυπτική Τέχνη στην αρχαία Χαλκίδα των Ελληνιστικών χρόνων.

Στο σημείο αυτό πρέπει να κάνουμε μία παρενθετική αναφορά στις περιγραφές των αρχαίων χρονικογράφων για τα περίφημα γλυπτά της Χαλκίδας, που αυτή την εποχή γνώρισε ίσως την μεγαλύτερη πολιτιστική της ακμή. Ωστόσο είτε λόγω της καταστρεπτικής επέλασης των Ρωμαίων και των συμμάχων τους, είτε για άλλους λόγους λίγα είναι τα γλυπτά που βρέθηκαν στη Χαλκίδα για να επιβεβαιώσουν τις αναφορές των αρχαίων ιστορικών. Κάποια από αυτά βρίσκονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαλκίδας, κάποια άλλα όμως, άγνωστο με ποιον τρόπο, στολίζουν ξένα μουσεία. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα μιας γυναικείας προτομής, εξαίρετης τέχνης, που «φιλοξενείται» στο Μουσείο Τέχνης Σινσιννάτι του Οχάιο.

Μία εξόχου καλλονής προτομή γυναικείας μορφής, φιλοτεχνημένη στην Χαλκίδα της Ελληνιστικής Εποχής, κατάληξε (άγνωστο πως) στο Μουσείο Τέχνης  Σινσιννάτι του Οχάιο των ΗΠΑ.   

Το πλήγμα της καταστροφής και της λεηλασίας της Χαλκίδας ήταν καθοριστικό για τον Φίλιππο, που εκείνη την εποχή βρισκόταν στη Δημητριάδα. Μόλις πληροφορήθηκε τα γεγονότα έσπευσε προς την Χαλκίδα με όλες τις δυνάμεις του. Ήταν όμως πολύ αργά. Οι επιδρομείς αποχώρησαν έγκαιρα και οι Μακεδόνες το μόνο που κατάφεραν ήταν να θάψουν τους νεκρούς.

Αμέσως ο Φίλιππος επιχείρησε επίθεση αντιποίνων εναντίον της Αθήνας και των ρωμαϊκών δυνάμεων, που είχαν οχυρωθεί εκεί. Δεν κατάφερε όμως να αιφνιδιάσει τους αντιπάλους του και περιορίστηκε σε καταστροφές και λεηλασίες γύρω από την Αθήνα. Παράλληλα από την Εύβοια, εξόρμησε ο στρατηγός Φιλοκλής επικεφαλής 2.000 πολεμιστών και λεηλάτησε την Ελευσίνα.

Οι νέες επιχειρήσεις των μακεδονικών δυνάμεων να αλώσουν την Αθήνα και τον Πειραιά απέτυχαν. Αποτέλεσμα αυτής της αποτυχίας ήταν η ανασύνταξη των Ρωμαίων και ο σχεδιασμός νέων επιθέσεων κατά της Εύβοιας.  

Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.