34. ΣΥΜΜΑΧΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΡΕΤΡΙΑΣ-ΙΣΤΙΑΙΑΣ ΠΡΟΔΟΤΙΚΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΕΡΣΕΣ

Αλέξανδρου Καλέμη

Τα δεινά της ολιγαρχίας και η «συμμαχική» συμπεριφορά των Σπαρτιατών, πολύ γρήγορα δημιούργησαν στους Ευβοείς την ανάγκη αποσκίρτησης από την σπαρτιατική κηδεμονία. Έτσι, ενώ ανέχθηκαν επί σχεδόν έναν αιώνα τους Αθηναίους και την συμμαχία τους, η ομαλή συνεργασία τους με τους Σπαρτιάτες μετά βίας κράτησε μία δεκαετία. Αν μάλιστα δεν μεσολαβούσε η μεταβατική δεκαετία 410-400 π.Χ., που ακόμη δεν είχε ξεκαθαρίσει απόλυτα η επικράτησης των ολιγαρχικών στα ελληνικά πράγματα, πιθανότατα η τάση ανεξαρτητοποίησης των Ευβοέων να εκδηλωνόταν νωρίτερα.   Ούτως ή άλλως όμως, με επικεφαλής τους Χαλκιδείς, οι Ευβοείς επέλεξαν έναν ιδιαίτερο τρόπο αποδοχής του ολοκληρωτισμού στην Εύβοια. Συνεργάστηκαν λοιπόν στενά με τους Βοιωτούς ολιγαρχικούς, που εξαρχής είχαν επιλέξει να διατηρούν χαλαρούς δεσμούς με τους Σπαρτιάτες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιούργησαν και τις πρώτες υποδομές του «Κοινού των Ευβοέων» που δημιουργήθηκε μετά από λίγα χρόνια.

Γι αυτή την πολιτική στάση των Ευβοέων, που προέκυψε μετά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, συνηγορούν πολλά στοιχεία. Ένα από αυτά είναι και η τάση δημιουργίας συμμαχικών συμφώνων μεταξύ ευβοϊκών πόλεων. 

Ένα τέτοιο σύμφωνο δημιουργήθηκε μεταξύ Ερέτριας και Ιστιαίας το 400 π.Χ., σύμφωνα με την αρχαία ευβοϊκή επιγραφή I.G. XII,9180. Η τάση οργανωμένης επαφής μεταξύ των πόλεων της Εύβοιας κατά την περίοδο αυτή, βεβαιώνεται εκτός των άλλων και από νομισματικές κυρίως ενδείξεις. Πριν καλά-καλά χαρούν οι Σπαρτιάτες την νίκη τους στον Πελοποννησιακό Πόλεμο και την ανάληψη ενός κυρίαρχου ρόλου στην Ελλάδα, ήλθαν τα πρώτα σύννεφα αμφισβήτησης της εξουσίας τους. Αυτά φάνηκαν στην Αυλίδα, το 399 π.Χ., όταν ο Αγησίλαος, επικεφαλής ελληνικών δυνάμεων, εκστράτευε στην Περσία μέσω Γεραιστού και Καρύστου. Ο Λακεδαιμόνιος ηγέτης αποφασισμένος να προσφέρει θυσία στους θεούς στην Αυλίδα, διέπραξε το σφάλμα να μην αναθέσει τη θυσία στο Βοιωτό Μάντη. Οι Βοιωτοί αντιδρώντας προσέβαλαν τους Σπαρτιάτες σκορπώντας τα σφάγια από το βωμό.

Οι επιγραφές ήταν η επίσημη παρουσίαση σημαντικών γεγονότων, συμφωνιών και συνθηκών κατά την αρχαιότητα. Παράλληλα με τα κείμενα των αρχαίων χρονικογράφων και ιστορικών, αποτελούν σήμερα τις βασικές υποδομές για την καταγραφή της ιστορίας.   

Τελικά παρά τις δυσάρεστες αυτές εξελίξεις, το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα ολοκλήρωσε την αποστολή του νικώντας τον Τισσαφέρνη κοντά στις Σάρδεις. Η απόφαση όμως των Ελλήνων να προχωρήσουν στα ενδότερα της Περσίας, ανεστάλη από τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και το δημιουργηθέν αντισπαρτιατικό κλίμα. Οι νέες αυτές εμφύλιες ελληνικές αντιπαραθέσεις έχουν μείνει στην ιστορία με το όνομα Βοιωτικός ή Κορινθιακός πόλεμος (395-387 π.Χ.) γιατί ξεκίνησαν από τη Βοιωτία και συνεχίστηκαν στην Κόρινθο. 

Η μεταστροφή των πολιτικών θέσεων στη Χαλκίδα και στις υπόλοιπες ευβοϊκές πόλεις είχε ολοκληρωθεί το 394 π.Χ. και οι Ευβοείς εντάχθηκαν στο συνασπισμό Θηβών, Αθηνών, Κορίνθου και Άργους κατά της Σπάρτης. 

Οι Ευβοείς (περισσότεροι από 3.000), το 394 π.Χ., έλαβαν μέρος, στο πλευρό των συμμάχων τους, στις μάχες της Νεμέας και της Κορώνειας, εναντίον των Σπαρτιατών. Εκεί οι αντισπαρτιατικές δυνάμεις ηττήθηκαν από τους Λακεδαιμόνιους και οι απώλειές τους ήταν τραγικές.

 Η επακολουθήσασα επαίσχυντη Ανταλκίδειος συνθήκη (387 π.Χ.) είχε σαν αποτέλεσμα, τυπικά μεν την αυτοδυναμία των ελληνικών πόλεων υπό τον έλεγχο της Σπάρτης, ουσιαστικά όμως την επιβολή συντηρητικών καθεστώτων σε πανελλήνια κλίμακα και τη δημιουργία ενός κλίματος έντονης σπαρτιατικής καταπίεσης. Όμως το σημαντικότερο όλων ήταν πως μεγάλος προστάτης της σπαρτιατικής κυριαρχίας ήταν ο Μ. Βασιλιάς της Περσίας, στον οποίο δόθηκε αβασάνιστα και πάλι η κηδεμονία των ελληνικών πόλεων της Ιωνίας, καθώς και το δικαίωμα της επέμβασής του στα εσωτερικά της Ελλάδας. Τα γεγονότα αυτά μείωσαν σαφώς το κύρος των Λακεδαιμονίων και απετέλεσαν ίσως τον πρόδρομο της επερχόμενης παρακμής τους.

Το παράδειγμα της Ανταλκιδείου Συνθήκης και της επαίσχυντης συμμαχίας Περσών και Σπαρτιατών, μία μόλις δεκαετία μετά τον μεταξύ τους πόλεμο, φανερώνει την επικρατούσα νοοτροπία της εποχής και φυσικά είναι ένα από τα πολλά μικρά ή μεγάλα περιστατικά, που εντέχνως η Εθνική μας Ιστορία τα περνά στα ψιλά γράμματα. 

 

 Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.