32. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟ ΠΟΛΕΜΟ

 Αλέξανδρου Καλέμη

 Το 431 π.Χ. έτος της έναρξης του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι Αθηναίοι θεωρούν την Εύβοια ως το μεγάλο τους οχυρό απέναντι στην οργανωμένη επίθεση των Ολιγαρχικών και της Σπάρτης. Εκεί στέλνουν τα κοπάδια τους και ταυτόχρονα λαμβάνουν μέτρα προστασίας της Εύβοιας από τις πειρατικές επιδρομές. Αυτή την περίοδο η Χαλκίδα γίνεται σημαντική στρατιωτική και ναυτική βάση των Αθηναίων. Όσο μάλιστα ζούσε ο Περικλής η αντιμετώπιση της Χαλκίδας από την Αθήνα κάθε άλλο παρά καταπιεστική ήταν.

Στους χρόνους όμως του δημαγωγού Κλέωνα τα πράγματα αλλάζουν με σημαντικές αυξήσεις των φόρων, που κατέβαλαν η Χαλκίδα και οι άλλες ευβοϊκές πόλεις προς την Αθηναϊκή  Συμμαχία. Αυτή η αλλαγή, όπως φαίνεται από τις εξιστορήσεις του Φιλόχορου, έγινε αιτία εξέγερσης στην Εύβοια που οδήγησε σε νέα μικρή εκστρατεία των Αθηναίων εναντίο της νήσου. 

Στα σχολικά βιβλία ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, εμφανίζεται 

ως «ελληνικός εμφύλιος» μεταξύ Ολιγαρχικών και Δημοκρατικών 

και επί της ουσίας μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης. 

Ο Θουκυδίδης μάλιστα δεν αναφέρεται καθόλου στην εκστρατεία αυτή, θεωρώντας τη μάλλον ασήμαντη. Ανεξάρτητα πάντως με την συγκεκριμένη αναταραχή, οι Χαλκιδείς παραμένουν σύμμαχοι των Αθηναίων, προσφέροντάς τους μάλιστα βοήθεια στην εκστρατεία τους κατά της Σικελίας. Η βοήθεια αυτή υπήρξε πολύτιμη για τους Αθηναίους, υπό το δεδομένο πως η Χαλκίδα ήταν η μητρόπολη δεκάδων ευβοϊκών αποικιών στη Σικελία και τη Ν. Ιταλία. Εκτός από την Χαλκίδα στην εκστρατεία των Αθηναίων εναντίον της Σικελίας, πήραν μέρος η Ερέτρια, τα Στύρα, η Κάρυστος και η Ιστιαία. 

Η εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία με τη βοήθεια των Ευβοέων, 

κατέληξε σε συντριβή της Αθήνας και στην οργανωμένη πλέον Ευβοϊκή Αποστασία 

από την Αθηναϊκή Συμμαχία.

Όπως όμως είναι γνωστό από την ιστορία, η εκστρατεία των Αθηναίων και των συμμάχων τους εναντίον της Σικελίας κατέληξε στη συντριβή τους και την ως εκ τούτου αναθάρρηση των Ευβοέων ολιγαρχικών.  

Οι ολιγαρχικοί της Εύβοιας, αλλά και αρκετοί πρώην δημοκρατικοί, που άλλαξαν στρατόπεδο καταπιεσμένοι από τους Αθηναίους, το χειμώνα του 413 π.Χ. ζήτησαν επίσημα τη βοήθεια των Σπαρτιατών. Παρότι όμως ο βασιλιάς της Σπάρτης Άγης, αποφάσισε αρχικά την ενίσχυση της ευβοϊκής επανάστασης, στη συνέχεια προτίμησε να ενισχύσει πρώτα την αποστασία των Λέσβιων και να αναβάλει προσωρινά τη βοήθεια προς τους Ευβοείς.

  Μετά από ένα έτος και αφού η καλλιεργούμενη αποστασία της Εύβοιας είχε δεόντως ωριμάσει, οι Λακεδαιμόνιοι δεν άφησαν ξανά την ευκαιρία να χαθεί και έστειλαν στρατό και στόλο στην Εύβοια. Την ίδια χρονική περίοδο η κατάσταση στην Αθήνα ήταν έκρυθμη επειδή είχε εκδηλωθεί το κίνημα των 400 με το οποίο όμως είχε διαφωνήσει ο στρατός. Ωστόσο οι Αθηναίοι και επειδή η Εύβοια ήταν συνυφασμένη με την μέχρι τότε ισχύ τους, παραμέρισαν προσωρινά τις εσωτερικές πολιτικές προστριβές τους και έσπευσαν να αντιμετωπίσουν την σπαρτιατική μοίρα που εν τω μεταξύ είχε στρατοπεδεύσει στον Ωρωπό. 

Αυτή τη φορά όμως οι στρατιωτικές τους δυνάμεις δεν είχαν καμία σχέση με τις παλιότερες εποχές σε ότι αφορούσε την οργάνωση και τη στρατιωτική εκπαίδευση.  

Η ονειρώδης αρχαία Αθήνα του 5^ου αι. π.Χ. (χρυσού αιώνα) γνώρισε μία ανεπανόρθωτη παρακμή μετά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Η σύγκρουση, με τους Σπαρτιάτες, που έγινε στη θάλασσα αλλά τη στεριά της Ερέτριας, απέβη σε βάρος των Αθηναίων. Στο αποτέλεσμα αυτό συνετέλεσαν και οι Ερετριείς, που έντεχνα άφησαν χωρίς εφοδιασμό τα αθηναϊκά πληρώματα με αποτέλεσμα την πλήρη αποδιοργάνωσή τους. 

Μετά από αυτές τις καταιγιστικές εξελίξεις, οι ολιγαρχικοί άρχισαν να επικρατούν σταδιακά σε όλες τις πόλεις της Εύβοιας, με μοναδική εξαίρεση τον Ωρεό. Οι ολιγαρχικοί της Χαλκίδας, μάλιστα σε συνεργασία με τους Βοιωτούς προσπάθησαν να κατασκευάσουν ανάχωμα στον Εύριπο, αφήνοντας ένα πέρασμα τόσο στενό ώστε από αυτό να διέρχεται μόνο ένα πλοίο. Η προσπάθεια των Αθηναίων, που προσπάθησαν με 30, υπό το στρατηγό Θηραμένη, τριήρεις, να ανακόψουν τα έργα στον Εύριπο, απέβη τελικά άκαρπη.

Στους Αιγός Ποταμούς σήμανε το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου 

και τη επικράτηση των Ολιγαρχικών και της Σπάρτης.

Η απώλεια της Εύβοιας από τους Αθηναίους περιγράφεται από τον Θουκυδίδη ως καθοριστικής σημασίας για την έκτοτε αθηναϊκή παρακμή. 

Το νικηφόρο για τη Σπάρτη τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου επισφραγίστηκε μετά τη ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς το 404 π.Χ., όπου ο Σπαρτιάτης Λύσανδρος συνέτριψε το στόλο των Αθηναίων. Η Εύβοια χάθηκε για τους Αθηναίους και οι ολιγαρχικοί άρχισαν ένα άλλο κεφάλαιο στην πολιτική ιστορία της Εύβοιας, ίσως όμως περισσότερο οδυνηρό από το προηγούμενο, όπως απεδείχθη σύντομα. 

Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.