31. ΜΗΛΟ ΤΗΣ ΕΡΙΔΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΟΛΙΓΑΡΧΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ, Η ΕΥΒΟΙΑ

 Αλέξανδρου Καλέμη

Η αδιαμφισβήτητη πολιτική ικανότητα του Περικλή απέτρεψε την κατάρρευση των Δημοκρατικών και της ΑθηναϊκήςΣυμμαχίας το 446 π.Χ., που μεθοδικά είχε σχεδιαστεί από τους Σπαρτιάτες και τους ολιγαρχικούς φίλους τους. Σχετικά εύκολα αποκαταστάθηκε η Δημοκρατία στις ευβοϊκές πόλεις και στη συνέχεια επιχειρήθηκε γενική εκκαθάριση των ολιγαρχικών με εξορίες, ομηρίες, φυλακίσεις και αφαιρέσεις πολιτικών δικαιωμάτων. Την πιο αυστηρή τιμωρία, όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο, υπέστησαν οι κάτοικοι της Ιστιαίας με τον ομαδικό τους εξορισμό και την εγκατάστασή τους στη Θεσσαλία. 

Το συμπέρασμα που προσωπικά αποκόμισα από τις περιγραφές των αρχαίων χρονικογράφων είναι πως από την ευρύτερη περιοχή της Ιστιαίας (Βόρεια Εύβοια) εξορίστηκαν οι ολιγαρχικοί και οι φιλικά προσκείμενοι σ’ αυτούς. Οι 2.000 και πλέον Αθηναίοι κληρούχοι, που εγκαταστάθηκαν στην Ωρεό και στους οικισμούς της Ιστιαίας, αντικατέστησαν τους εξορισμένους, συνυπάρχοντας πλέον με τους δημοκρατικούς κατοίκους της Βόρειας Εύβοιας.

Κάτι αντίστοιχο έγινε και στο Ληλάντιο Πεδίο με την διευκρίνιση πως οι εγκαταστάσεις των αθηναϊκών στρατιωτικών φρουρών και των κληρούχων στην Ιστιαία, την Χαλκίδα, την Ερέτρια και αλλού, δεν απέβλεπαν σε κάποιου είδους στρατιωτική κατοχή, αλλά απλά στην περιφρούρηση του δημοκρατικού πολιτεύματος και στην προστασία των δημοκρατικών κατοίκων από τις επιβουλές των ολιγαρχικών.

Μελετώντας μάλιστα τους φορολογικούς καταλόγους της εποχής, βλέπουμε πως στο διάστημα μεταξύ 443 και 424 π.Χ. οι φόροι που πλήρωναν οι ευβοϊκές πόλεις (συμπεριλαμβανομένης και της Καρύστου) μειώθηκαν σημαντικά. Μόνη απορία αποτελεί ο διπλασιασμός της φορολογίας των Στύρων που καταγράφεται μόνο κατά το έτος 425 π.Χ. 

Ακριβές αντίγραφο αθηναϊκής τριήρους του 5^ου αι. π.Χ.

Υπό αυτές τις συνθήκες φτάνουμε και στο 431 π.Χ. έτος έναρξης του περίφημου Πελοποννησιακού Πολέμου, κατά τη διάρκεια του οποίου η Εύβοια και οι αποικίες της έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Υπενθυμίζουμε στο σημείο αυτό πως ο Πελοποννησιακός Πόλεμος δεν έφερε απλά και μόνο αντιμέτωπες τις δύο μεγάλες δυνάμεις του Ελλαδικού χώρου (Αθήνα και Σπάρτη), αλλά και δύο αντίθετες πολιτικές ιδεολογίες της εποχής εκείνης. Της Δημοκρατίας και της Ολιγαρχίας. 

Το 432 π.Χ. ο βασιλιάς της αναπτυσσόμενης Μακεδονίας Περδίκκας, είχε παρακινήσει σε αποστασία από την αθηναϊκή συμμαχία τους κατοίκους των αποικιών της Εύβοιας στη Χαλκιδική. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς πείστηκαν να εγκαταλείψουν τις πόλεις τους και να συγκεντρωθούν στην ασφαλέστερη (λόγω της απόστασής της από τα παράλια) Όλυνθο. Ο βασιλιάς Περδίκκας, προσφέροντας καλλιεργήσιμα εδάφη, γύρω από τη λίμνη Βόλβη, στους νέους κατοίκους της Ολύνθου, πέτυχε να δημιουργήσει έναν ισχυρό αντιαθηναϊκό θύλακα στη Μακεδονία.

Στην Όλυνθο της αναπτυσσόμενης τότε Μακεδονίας ο βασιλιάς Περδίκκας, το 432 π.Χ. άναψε την πρώτη σπίθα της μεγάλης φωτιάς του Πελοποννησιακού Πολέμου. Πρωτοστάτες οι Ευβοείς άποικοι της Χαλκιδικής.

Η οριστική αποστασία της Ολύνθου από την επιρροή της Αθήνας, υπήρξε μία από τις σημαντικότερες αφορμές του Πελοποννησιακού πολέμου. Οι Αθηναίοι εκστράτευσαν κατά της Ποτίδαιας, ενώ σαν σύμμαχοι των εξεγερθέντων Ευβοέων της Μακεδονίας έσπευσαν οι Κορίνθιοι. Στην συγκεκριμένη σύγκρουση, οι Αθηναίοι, υπό τον Καλλία, κατάφεραν να επικρατήσουν και να περιορίσουν τους επαναστάτες εντός των τειχών της Ποτίδαιας. Η αναστάτωση όμως, που επικράτησε στη Μακεδονία, ήταν η σπίθα που άναψε τις φωτιές της μεγάλης σύγκρουσης μεταξύ των Αθηναίων και των αντιπάλων τους, επικεφαλής των οποίων ήταν η Σπάρτη.

Η Εύβοια, λόγω της θέσης της, ήταν επόμενο να γίνει το «μήλο της έριδος» μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης. Έτσι κατά τη διάρκεια της μεγάλης εμφύλιας ελληνικής διαμάχης, πολλές αναστατώσεις δημιουργήθηκαν στις ευβοϊκές πόλεις. Σκόπιμα οι δύο μεγάλοι αντίπαλοι του Πελοποννησιακού πολέμου, όξυναν τα πολιτικά πάθη στρέφοντας τους ολιγαρχικούς ενάντια στους δημοκρατικούς και αντιστρόφως. Οι ολιγαρχικοί φυσικά, υποστηρίζονταν και υποστήριζαν τους Σπαρτιάτες, ενώ οι δημοκρατικοί τους Αθηναίους. Υπήρχαν όμως και αρκετοί, οι οποίοι, λόγω της πολυετούς αθηναϊκής καταπίεσης, παρά τις αντίθετες πολιτικές πεποιθήσεις τους, είχαν περάσει στο αντίπαλο, των Αθηναίων, στρατόπεδο.

Στην αρχή του Πελοποννησιακού Πολέμου η Εύβοια είχε καταστεί πολύτιμη για τους Αθηναίους, αφού ήταν το ασφαλέστερο καταφύγιο της Αθήνας. Και αυτό γιατί μετά την εισβολή του πανίσχυρου Σπαρτιατικού στρατού στην Αττική το 431 π.Χ., οι Αθηναίοι εγκατέλειψαν την ύπαιθρο και κλείστηκαν στα Μακρά Τείχη. Μετέφεραν έτσι τα κοπάδια τους στις περιοχές της Εύβοιας γύρω από την Χαλκίδα. Την ίδια εποχή, όπως μας περιγράφει ο Θουκυδίδης, οι Αθηναίοι πήραν μέτρα για την προστασία της Εύβοιας από τις συχνές επιδρομές των Λοκρών πειρατών.

 

Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.