25. Ο ΣΚΥΛΛΙΑΣ, Η ΤΡΙΚΥΜΙΑ ΚΑΙ Η ΔΩΡΟΔΟΚΙΑ ΤΟΥ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ

Αλέξανδρου Καλέμη

Με συμμάχους του όλες τις δυνατές για την εποχή συγκυρίες, ο Ξέρξης, το 480 π.Χ. ξεκινά μία, πρωτοφανή σε μέγεθος και δύναμη, εκστρατεία εναντίον της Ελλάδας, φιλοδοξώντας να πραγματοποιήσει τα όνειρα του πατέρα του. Οι σχεδιασμένες από την Ελληνική Συμμαχία, πρώτες πολεμικές αναμετρήσεις στις Θερμοπύλες και στο Αρτεμίσιο, φάνταζαν εκ πρώτης όψεως μία αστεία σχεδόν υπόθεση για τις άτρωτες, μέχρι τότε, χερσαίες και ναυτικές δυνάμεις του Ξέρξη. Δυνάμεις που χαρακτηρίζονταν ως πολυεθνικές, αφού ήταν ενισχυμένες από όλα τα κράτη μέλη της περσικής αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένων και αρκετών ελληνικών πόλεων. Έχω προαναφέρει μάλιστα και το παράδειγμα της Καρύστου, που τάχθηκε ανεπιφύλακτα στο πλευρό των Περσών, προσφέροντάς τους πολεμικά πλοία και πολεμιστές, επειδή θεώρησε πως η μέχρι τότε καταπίεση, που υφίστατο από τους Αθηναίους, θα ήταν πολύ μικρότερη από αυτή των Περσών. Το γεγονός αυτό φυσικά, παράλληλα με τις υπόλοιπες φιλόδοξες βλέψεις των Καρύστιων, εξόργισαν ιδιαίτερα τους Αθηναίους.

Όπως όμως όλος ο κόσμος γνωρίζει, οι «θριαμβευτικές ήττες» των Ελλήνων στις Θερμοπύλες και το Αρτεμίσιο, υπήρξαν καθοριστικές για τη συνέχεια και την πέραν κάθε λογικής πρόβλεψης, συντριβή των Περσών στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές. Ας δούμε όμως στη συνέχεια τις λεπτομέρειες των ιστορικών γεγονότων του 480 π.Χ. που αφορούν αποκλειστικά την Εύβοια, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν σχέση με τη Ναυμαχία τουΑρτεμισίου.  

Η μνημειώδης θυσία των 300 Σπαρτιατών στις Θερμοπύλες, παράλληλα με τη ναυμαχία του Αρτεμισίου, προοιώνισαν τα αποτελέσματα της εκστρατείας του Ξέρξη και τον ελληνικό θρίαμβο της Σαλαμίνας.

Πριν λοιπόν ακόμη γίνει η οποιαδήποτε σύγκρουση των στόλων, ο «Θεός του Δικαίου» αποφάνθηκε πως η εξέλιξη του Ελληνικού Πολιτισμού δεν θα έπρεπε να είχε ένα τόσο άδοξο τέλος. Ως πρώτος από μηχανής προστάτης των ελληνικών δικαίων, ήλθε ο καιρός του Βόρειου Ευβοϊκού και οι επικίνδυνες ιδιομορφίες του για όσους δεν τις γνωρίζουν. Φοβερά μπουρίνια κατέστρεψαν μέσα σε μία νύχτα τουλάχιστον 400 περσικά πλοία, του αγκυροβολημένου στους Αφέτες περσικού στόλου, πλήττοντας ανεπανόρθωτα το μέχρι τότε υψηλό ηθικό των Περσών. Στην καταστροφή αυτή είχαν βοηθήσει καθοριστικά και δύο θρυλικές ελληνικές φυσιογνωμίες. Πρόκειται για τον δύτη Σκυλλία και την κόρη του. 

Ο επιστρατευμένος από τον Ξέρξη, Έλληνας δύτης Σκυλλίας, μαζί με την κόρη του και με συμπαραστάτη τους τα φοβερά μπουρίνια στην περιοχή μεταξύ Αρτεμισίου και Πηλίου, έπληξαν τον περσικό στόλο περισσότερο από την  ναυμαχία που επακολούθησε.  

Ο Σκυλλίας καταγόταν από την ευβοϊκή αποικία της Χαλκιδικής, Σκιώνη. Ήταν, κατά τον Ηρόδοτο, ο μεγαλύτερος δύτης της εποχής του και είχε εκπαιδεύσει στην τεχνική αυτή και την κόρη του. Και οι δύο είχαν επιστρατευτεί από τον Ξέρξη, προκειμένου να φέρνουν στην επιφάνεια πολύτιμα αντικείμενα από βυθισμένα πλοία. Με τα πρώτα σημάδια της καταιγίδας ο Σκυλλίας και η κόρη του καταδύθηκαν και έκοψαν πολλές άγκυρες από τα πλοία των Περσών, με αποτέλεσμα αυτά, όταν ξέσπασε η τρικυμία, να συντριβούν στα βράχια των ακτών του Πηλίου. Μετά από αυτή την ενέργεια ο Σκυλλίας αυτομόλησε στις ελληνικές δυνάμεις, αφού κολύμπησε ασταμάτητα απόσταση 80 σταδίων. Όταν μάλιστα συναντήθηκε με τους Έλληνες τους έδωσε την πληροφορία, πως ο Πέρσης ναύαρχος είχε δώσει εντολή σε 200 περσικά πλοία να περιπλεύσουν την Εύβοια προκειμένου να αιφνιδιάσουν εγκλωβίζοντας τον ελληνικό στόλο. Παρά την πολύτιμη αξία αυτής της πληροφορίας δεν χρειάστηκε να ληφθούν ιδιαίτερα μέτρα, αφού και για την πλήρη αποτυχία αυτής της αποστολής φρόντισε επίσης ο καιρός του Αιγαίου.  

Εκτός όμως των γεγονότων που προανέφερα μεταφέροντας τις πληροφορίες του Ηροδότου κυρίως, αλλά και των άλλων ιστορικών της εποχής, πρέπει να σταθούμε και σε κάποιες ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες που προηγήθηκαν της ναυμαχίας. 

Ο εύφορος κάμπος της Ιστιαίας. Πανικόβλητοι οι κάτοικοι της πόλης προσπάθησαν να αποτρέψουν το ενδεχόμενο απόβασης των περσικών δυνάμεων στην περιοχή τους, χρησιμοποιώντας ακόμη και τη δωροδοκία των Ελλήνων ναυάρχων.

Έτσι λοιπόν παρά τις μεγάλες ζημιές και τη σχετική αποδιοργάνωση του περσικού στόλου, η ηγεσία των Ελλήνων πήρε αρχικά την απόφαση να μην εμπλακεί σε ναυμαχία με τον περσικό στόλο τη συγκεκριμένη τουλάχιστον χρονική στιγμή. Το γεγονός αυτό, κατά τον Ηρόδοτο, προκάλεσε τον εύλογο πανικό των κατοίκων της Ιστιαίας, οι οποίοι προσπάθησαν με κάθε τρόπο να μεταπείσουν τους ηγέτες του στόλου. Αποτυγχάνοντας να πείσουν τον  Ευρυβιάδη, πλησίασαν  τον Θεμιστοκλή, καταφέρνοντας τελικά να πετύχουν ανατροπή της απόφασης. 

Η απόφαση της παραμονής του στόλου στο Αρτεμίσιο, σύμφωνα πάντα με τον Ηρόδοτο, επετεύχθη κατόπιν δωροδοκίας του Θεμιστοκλή από τους κατοίκους της Ιστιαίας. Ο Θεμιστοκλής, πάντα κατά τον Ηρόδοτο, κατάφερε μέσα σε έντονη ατμόσφαιρα (γνωστό το «άκουσον μεν πάταξον δε» να αποσπάσει τη σύμφωνη γνώμη του Ευρυβιάδη, δίνοντάς του ένα ελάχιστο ποσό από τα τάλαντα της δωροδοκίας του.

Ευρυβιάδης και Θεμιστοκλής. Ο αρχηγός και ο υπαρχηγός του ελληνικού στόλου διαφώνησαν άγρια πριν τη Ναυμαχία του Αρτεμισίου για τη στρατηγική που έπρεπε να ακολουθηθεί. Επεκράτησε η άποψη του Θεμιστοκλή μετά το περίφημο: «Άκουσον μεν πάταξον δε». Σύμφωνα πάντως με τις πληροφορίες του Ηροδότου στην όλη εξέλιξη έπαιξε ρόλο και μία δωροδοκία.  

Ωστόσο η φοβερή αυτή κατηγορία εναντίον του Θεμιστοκλή, κατερρίφθη τεκμηριωμένα, πολλά χρόνια αργότερα, από τον Πλούταρχο, ο οποίος επικαλέσθηκε και τις πληροφορίες άλλων ιστορικών που έζησαν τα γεγονότα του 480 π.Χ. Ο Πλούταρχος καταλογίζει στον Ηρόδοτο σκοπιμότητα για τη διάδοση αυτής της πληροφορίας-κόλαφο για τον Θεμιστοκλή, επικαλούμενος την γνωστή αντιπάθεια που έτρεφε ο Ηρόδοτος για τον Αθηναίο πολιτικό και στρατηγό. 

Ηρόδοτος και Πλούταρχος. Ο δεύτερος απορρίπτει τις πληροφορίες του πρώτου περί δωροδοκίας του Θεμιστοκλή και τις αποδίδει στην αντιπάθεια του Ηροδότου προς τον Αθηναίο στρατηγό.

 Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.