45. ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 3Ο π.Χ. ΑΙΩΝΑ

 Αλέξανδρου Καλέμη

Η Περίοδος της ηγεμονίας του Δημητρίου του Πολιορκητή υπήρξε ορόσημο ανάκτησης της λιμνάζουσας επί δύο σχεδόν αιώνες, ευβοϊκής πολιτισμικής αίγλης. Κατά την περίοδο αυτή ανασυστάθηκε το «Κοινό των Ευβοέων» με περισσότερη θέρμη αυτή τη φορά. 

Οι Ευβοείς δεν ήταν απλά ενωμένοι αλλά είχαν κοινούς νόμους και νομίσματα, ίσως δε ακόμη και κοινό τύπο πολιτεύματος, όπως μας αναφέρει ο ιστορικός Ε. Βρανόπουλος. Το 302 π.Χ. στην Ερέτρια κόπηκε πανευβοϊκό νόμισμα, το οποίο στη μία πλευρά απεικόνιζε τη νύμφη Εύβοια και στην άλλη ένα βόδι με τα γράμματα ΕΥΒ (Εύβοια).

Παρά όμως την αρχική ενθουσιώδη υποδοχή του Δημητρίου του Πολιορκητή ως ελευθερωτή τους, οι Ευβοείς μετά από κάποιον καιρό άρχιζαν να εκφράζουν μικρές δυσαρέσκειες.  Η επιγραφή της Ερέτριας περί «πολιτών στρατευομένων εν ταις ναυσίν» υποδηλώνει μάλλον υποχρεωτική στρατιωτική βοήθεια προς τον «εξοχότερο των επιγόνων». Το μεγάλο ποσό επίσης των 200 ταλάντων, με το οποίο συνεισέφερε η Ερέτρια κάθε χρόνο στις στρατιωτικές ετοιμασίες του Δημητρίου, παρότι μειώθηκε στη συνέχεια σε 150 τάλαντα, ήταν μια βαριά υποχρέωση για τους Ευβοείς.

 Παρόλα ταύτα, όλες οι ενδείξεις φανερώνουν πως η Εύβοια αυτής της εποχής διέρχεται περίοδο ακμής. Η εκπροσώπηση του νησιού στη Δελφική Αμφικτιονία (μεγάλης σημασίας θρησκευτική συμμαχία) με Ιερομνήμονες (ένα είδος προξένων με υψηλές αρμοδιότητες) από την Ερέτρια, τη Χαλκίδα και την Ιστιαία, αποδεικνύει πως η Εύβοια έπαιζε σημαντικότατο ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις της Ελλάδας. Σημαντικότερο μάλιστα από το ρόλο της Αθήνας και της Θήβας. Για την Σπάρτη φυσικά δεν γίνεται λόγος, αφού αυτή την περίοδο βρισκόταν σε απόλυτη απομόνωση και η παρουσία της είχε πια γραφικό χαρακτήρα.

 Το 272 π.Χ. η Αθήνα μετείχε στην Αμφικτιονία για πρώτη φορά από τότε που οι Αιτωλοί, αντίπαλοι την εποχή αυτή του Αντίγονου Γονατά, είχαν κυριαρχήσει στο Αμφικτιονικό συνέδριο.

Αντίγονος Γονατάς (319-239 π.Χ.)

 Από τον κατάλογο των ιερομνημόνων, που είναι ελλιπής, οι εκπρόσωποι της Εύβοιας από το 278 ως το 273 π.Χ. αναγράφονται ως Ερετριείς, από το 273 ως το 267 π.Χ. φέρονται γενικότερα ως Ευβοείς, ενώ από 267 ως το 254 π.Χ. αναγράφονται ως Ιστιαιείς. Η έλλειψη ιερομνημόνων, το τελευταίο διάστημα, από τη Χαλκίδα και την Ερέτρεια, πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός, ότι ο Αντίγονος Γονατάς (318-239 π.Χ.) δεν επιθυμούσε την ανεξαρτησία των δύο ευβοϊκών πόλεων από τότε που ξέσπασε ο Χρεμωνίδειος πόλεμος (266-263 π.Χ.) και αποστάτησε παράλληλα ο ανιψιός του Αλέξανδρος. 

Το 279 π.Χ. η Ελλάδα γνώρισε τη φρίκη της εισβολής των γαλατικών ορδών του αιμοσταγούς Βρέννου. Ο Βρέννος νικήθηκε και σκοτώθηκε σε μάχη έξω από τους Δελφούς.

Των αναταραχών, που είχαν σαν σκοπό την αποδυνάμωση του Αντίγονου Γονατά, έχει προηγηθεί η αιματηρή αντιμετώπιση της Γαλατικής επιδρομής, το 279 π.Χ. Ο αιμοσταγής Βρέννος επικεφαλής βάρβαρων Γαλατικών στιφών είχε φθάσει μέχρι τους Δελφούς, προκειμένου να λαφυραγωγήσει το Μαντείο. Εναντίον του παρατάχθηκαν Λοκροί, Φωκείς, Μεγαρείς, Αθηναίοι, Βοιωτοί και Ευβοείς. Στην πολύνεκρη μάχη των Δελφών οι Γαλάτες νικήθηκαν και ο Βρέννος σκοτώθηκε. Την οριστική διάλυση των βαρβαρικών στιφών, πέτυχε ο Αντίγονος Γονατάς στη Λυσιμάχεια της Θράκης.

Ο Αντίγονος Γονατάς, που επεκράτησε τελικά παρ΄ όλες τις προσπάθειες ανατροπής του, πέθανε το 239 π.Χ. για να τον διαδεχθεί ο γιος του Δημήτριος ο Β΄, που σκοτώθηκε όμως λίγα χρόνια αργότερα πολεμώντας κατά των Δαρδάνων.

Αντίγονος Δώσων (263-221 π.Χ.)

 Το 229 π.Χ. στην εξουσία ήλθε ο Αντίγονος ο Δώσων, ο οποίος προσπάθησε να ενισχύσει τις φρουρές στη Χαλκίδα, τον Ωρεό και την Κάρυστο. 

Αντίγονος Δώσων (263-221 π.Χ.)

Την εποχή αυτή στην Εύβοια φαίνεται πως η κυριαρχία των Μακεδόνων «καλά κρατεί», αφού στην Ιστιαία, προς τιμή του Αντίγονου, τελούνται γιορτές και αγώνες με το όνομα «Αντιγόνεια». Αυτό προκύπτει από διάφορες επιγραφές, καθώς και από ψήφισμα των Ιστιαίων, που βρέθηκε στη Δήλο. «…επαινέσαι Αθηνόδωρον Πεισαγόρου Ρόδιον επί τη προς την πόλιν ευνοία και στεφανώσαι θαλλώ στεφάνω αρετής ένεκεν και ευνοίας της εις τον Δήμον των Ιστιαίων, αναγορεύσαι δε τον στέφανον εν τη πομπή των Αντιγονείων, επιμεληθήναι δε της αναγορεύσεως τον αγωνοθέτην…».

 Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.