3. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΒΟΙΑ. Ο ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΛΟΓΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ Β. ΕΥΒΟΙΑΣ

 Αλέξανδρου Καλέμη

Μπορεί ο περίφημος Μωζόσαυρος της Αιδηψού να ήταν πιθανότατα αποκύημα της φαντασίας του συγγραφέα Α. Ζυγομαλά, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με τις τεράστιες και μυστηριώδεις γεωφυσικές δυνάμεις, που κρύβει η περιοχή γύρω από την ιστορική λουτρόπολη της Εύβοιας.

Οι σύγχρονες επιστημονικές έρευνες εξάλλου έχουν επιβεβαιώσει τα γεωφυσικά φαινόμενα της περιοχής, την εξήγηση των οποίων παλιότερα έδιναν οι μύθοι. Η παλαιολίμνη, για παράδειγμα, στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Λίμνης και Αιδηψού (σημερινά βάθη άνω των 450 μέτρων) και η καταμετρημένη γεωθερμική ενέργεια κοντά στα Λιχαδονήσια.

Δεν είναι καθόλου άσχετος, όπως θα δούμε σε επόμενα άρθρα, ο συσχετισμός της δημιουργίας των Λιχαδονήσων με την εκτόξευση από τον Ηρακλή και το εν συνεχεία κομμάτιασμα του εκτοξευμένου Λίχα, στα νερά του Βόρειου Ευβοϊκού. Έτσι εξηγούσαν οι πρόγονοί μας τα γεωφυσικά φαινόμενα. Τα Λιχαδονήσια λοιπόν είναι αποτέλεσμα σχετικά πρόσφατων ηφαιστειογενών γεωφυσικών διαμορφώσεων (100.000 – 30.000 π.Χ.) με τελευταία μάλιστα αυτή που περιγράφει ο Στράβων από τον μεγάλο σεισμό του 426 π.Χ.

 Ας συνεχίσουμε όμως την παράθεση στοιχείων για την πρώτη εμφάνιση ζωής στο χώρο της σημερινής Εύβοιας. Μιας Εύβοιας, που φυσικά δεν είχε το σημερινό της γεωγραφικό σχήμα, αφού η στάθμη της θάλασσας άλλαζε σημαντικά στο πέρασμα των  εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών της ζωής του πλανήτη μας.      

 Σύμφωνα με τον κατά πολύ πιο σύγχρονο, του Α. Ζυγομαλά, παλαιοντολόγο πανεπιστημιακό καθηγητή κ. Γ. Θεοδώρου, κατά την εποχή των δεινοσαύρων (μεσοζωικός αιώνας 250.000.000 - 65.000.000 χρόνια πριν) η Ελλάδα και φυσικά η Εύβοια αποτελούσαν τον πυθμένα μίας μεγάλης θάλασσας. 

Ο παλαιοντολόγος πανεπιστημιακός καθηγητής Γ. Θεοδώρου και η ομάδα του στα μέσα της δεκαετίας του 1990, με τη βοήθεια της Ευβοϊκής Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προέβησαν σε ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή της Κερασιάς (Β. Εύβοια), που απέφεραν πολλά και σημαντικά παλαιοντολογικά ευρήματα. Δέκα χρόνια αργότερα δημιούργησε το μικρό παλαιοντολογικό μουσείο της Κερασιάς, που φιλοξενεί σήμερα μερικά εξ αυτών των ανασκαφικών ευρημάτων. Την Άνοιξη του 2017 οι ανασκαφές ενδέχεται να συνεχιστούν.

 Ο κ. Θεοδώρου, ο οποίος μαζί με τους φοιτητές του έχει φέρει στο φως πληθώρα απολιθωμάτων στην περιοχή της Κερασιάς (Β. Εύβοια) και έχει δημιουργήσει το εκεί μικρό παλαιοντολογικό μουσείο, μας ενημερώνει πως η δημιουργία ενός απολιθώματος, προϋποθέτει την ύπαρξη περιβάλλοντος, που μετά το θάνατο του ζώντος οργανισμού, πληροί τις συνθήκες κάλυψής του με ιζήματα. Σύμφωνα πάντα με τα όσα μας είπε ο κ. Θεοδώρου, συναντάμε πολύ συχνότερα θαλάσσια απολιθώματα σε αντίθεση με τα σπανίζοντα τα χερσαία.

Ο καθηγητής ισχυρίζεται πως ο συνδυασμός απολιθωμάτων φυτών και ταυτόχρονα θηλαστικών, τεκμηριώνει την ύπαρξη ενός πολύ πλούσιου φυσικού περιβάλλοντος. Τέτοιο ήταν (και εξακολουθεί να είναι) αυτό της Βόρειας Εύβοιας, όπου υπάρχει πλούσιο υλικό από απολιθώματα θηλαστικών. 

Στο Μουσείο της Κερασιάς εκτίθενται αρκετά από τα ανασκαφικά ευρήματα του καθηγητή Γ. Θεοδώρου και της ομάδας του. Μεταξύ αυτών και τα εικονιζόμενα οστά ρινόκερων της Μειόκαινου Περιόδου, που έζησαν στην περιοχή της σημερινής Κερασιάς 6.500.000 - 9.000.000 χρόνια πριν από σήμερα.

 Μέχρι σήμερα στην περιοχή της Κερασιάς, εκτός των πολλών δειγμάτων της απολιθωμένης χλωρίδας (απολιθωμένο δάσος Κερασιάς), έχουν βρεθεί από την ομάδα του καθηγητή Γ. Θεοδώρου 24 διαφορετικά είδη ζώων. Ύαινες, αιλουροειδή (κυρίως μαχαιρόδοντες), άλογα τριδάκτυλα, χοίροι, ρινόκεροι (με και χωρίς κέρατα), χαλικοθήρια, ελλαδοθήρια (κοντόλαιμες καμηλοπαρδάλεις), κ.α. Δεν έχει βρεθεί ακόμη πίθηκος, αλλά βρισκόμαστε μάλλον κοντά στην ανακάλυψή του, όπως ισχυρίζεται ο καθηγητής, φυσικά όταν και αν ποτέ ξεκινήσουν ξανά ανασκαφές. (Σ.Σ. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειώσω ότι πρόσφατα ενημερώθηκα την πρόθεση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να συνδράμει και πάλι το ανασκαφικό έργο του κ. Θεοδώρου, το οποίο ενδεχομένως να ξεκινήσει και πάλι την Άνοιξη του 2017. Μακάρι).

Στη Μειόκαινο περίοδο (6.500.000 - 9.000.000 πριν) ανήκει η ανάπτυξη του φυσικού περιβάλλοντος, απολιθωμένα ίχνη του οποίου ανακαλύφθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Κερασιάς. 

Το Ελλαδοθήριο (ένα είδος κοντόλαιμης καμηλοπάρδαλης) θεωρείται από τα σπάνια παλαιοντολογικά ευρήματα. Ελλαδοθήρια όμως φαίνεται πως έζησαν κατά την Μειόκαινο Περίοδο στην περιοχή της Κερασιάς, όπως απέδειξαν οι ανασκαφές της ομάδας Θεοδώρου. Η φωτογραφία είναι από το Μουσείο της Κερασιάς. 

 Κατά την περίοδο, που προηγήθηκε της Μειόκαινου (10.000.000 έως 12.000.000 χρόνια πριν), το Αιγαίο ήταν μια μεγάλη στεριά και ως εκ τούτου τα ζώα μπορούσαν να περάσουν μέσω της Εύβοιας από τη Μικρά Ασία στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η επακολουθήσασα της Μειόκαινου, Πλειόκαινος περίοδος, χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή διαμόρφωση της σημερινής γεωγραφικής εικόνας της Εύβοιας σε σχέση με τη θάλασσα. Κατά την περίοδο αυτή, κυρίως προς το τέλος της, αρχίζει ο σχηματισμός του Αιγαίου και η διαμόρφωση του Ευβοϊκού, που σιγά-σιγά χωρίζει την Εύβοια από τη Στερεά Ελλάδα.

Τα ζώα σταδιακά έγιναν πια πολύ διαφορετικά, αφού οι δρόμοι μετανάστευσης άρχισαν να εκλείπουν. Και φτάνουμε έτσι στην περίοδο 20.000 χρόνια πριν από σήμερα, κατά την οποία η διαφορά του ανθρώπου από τα άλλα είδη του ζωικού βασιλείου είναι πλέον σαφώς εμφανής. Σε σημείο μάλιστα που ήδη έχει αρχίσει η δημιουργία μικρών κοινωνιών με ασχολίες πλέον εκτός του κυνηγιού, την καλλιέργεια της γης και την εξημέρωση ζώων. Στην Εύβοια κατά την περίοδο αυτή είναι απόλυτα τεκμηριωμένη η ύπαρξη τέτοιων κοινωνιών και μάλιστα προηγμένων σε σχέση με άλλες.

© Πνευματικά Δικαιώματα

Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.