18. ΔΡΑΚΟΣΠΙΤΑ: ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΤΩΝ ΔΡΑΚΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΘΡΥΛΟΙ ΤΟΥΣ

Αλέξανδρου Καλέμη

  Δράκος. Μια λέξη που συνειρμικά μας φέρνει στο νου παραμύθια της ελληνικής παράδοσης και βυζαντινούς θρύλους.  

Η λέξη «δράκος» προέρχεται από το ρήμα «δέρκομαι» και υποδηλώνει αυτόν που έχει οξύ, διαπεραστικό και πολύ επιβλητικό βλέμμα. Ο δράκος (σαν έννοια σε παγκόσμιο επίπεδο) είναι ένα φανταστικό δημιούργημα τεραστίων πάντα διαστάσεων, που άλλοτε είναι ένα φτερωτό φίδι και άλλοτε ένα υπερμέγεθες ανθρωπόμορφο όν. Για διάφορες θρησκείες συνδέεται με τον σατανά και την ενσάρκωση του κακού.

«Δράκος»: Υπερφυσικό δημιούργημα της ανθρώπινης φαντασίας που συνήθως έχει την μορφή γιγάντιου φτερωτού φιδιού. Στα ελληνικά δεδομένα εμφανίζεται και με τη μορφή ανθρωπόμορφου όντος τεραστίων διαστάσεων. Οι δράκοι πρωταγωνιστούν κυρίως σε θρύλους της μεταχριστιανικής περιόδου. Κατά την περίοδο αυτή οι κάτοικοι της Νότιας Εύβοιας, προσπαθώντας να εξηγήσουν την προέλευση των εντυπωσιακών κτισμάτων σε απρόσιτες περιοχές του ευβοϊκού νότου, απέδωσαν την δημιουργία τους σε δράκους.

Στους δικούς μας θρύλους ο δράκος παρουσιάζεται συνήθως σαν ανθρωποειδές, υπερφυσικών διαστάσεων και δυνατοτήτων, που τις περισσότερες φορές (όχι πάντα όμως) έχει κακές διαθέσεις απέναντι στους ανθρώπους. Ό,τι μεγάλο και σπουδαίο δεν μπορούσε να εξηγηθεί από τους απλούς ανθρώπους, θεωρείτο σαν αποτέλεσμα ενέργειας κάποιου δράκου. Οι δράκοι, σύμφωνα με τις παραδόσεις του λαού μας, ζούσαν στα βουνά σε τεράστια παλάτια, σε σπηλιές ή σε πύργους. Αρκετά τοπωνύμια και ονομασίες έχουν σαν πρώτο συνθετικό τους τη λέξη «δράκος». Δρακότρυπα, δρακοσπηλιά, δρακονέρα, δρακοπάτημα, δρακόπερτες, δρακόσπιτα.

Έτσι λοιπόν φτάνουμε και στη γνωστή λέξη για την Εύβοια και ιδιαίτερα τη νότια. «Δρακόσπιτα». Είναι τα σπίτια των δράκων, τα σπίτια που φτιάχτηκαν από δράκους. Τα σπίτια, που τόσο τα δομικά υλικά τους, όσο (κυρίως) ο εκπληκτικός (για την εποχή του) τρόπος της κατασκευής τους δεν άφηναν άλλα περιθώρια εξήγησης στους αγαθούς προγόνους μας,  παρά του ότι επρόκειτο για υπερφυσικά δημιουργήματα.

Αρκετά τέτοια δημιουργήματα σώζονται μέχρι σήμερα στη Νότια Εύβοια και προβληματίζουν τους ερευνητές για την εποχή κατασκευής τους. Οι περισσότεροι χρονολογούν την κατασκευή τους κατά τη διάρκεια της Κλασσικής, ίσως και της ΕλληνιστικήςΠεριόδου. Υπάρχουν βέβαια και οι πιο τολμηροί, οι οποίοι με βάση τα ευρήματα στο Δρακόσπιτο της Όχης (από 6^ο έως και 2^ο π.Χ. αιώνα) εικάζουν πως τα δρακόσπιτα μπορεί να προϋπήρχαν της ιστορικής περιόδου. 

Εντυπωσιάζουν τα Δρακόσπιτα της Νότιας Εύβοιας, τόσο για τις τοποθεσίες που είναι χτισμένα, όσο και για την πρωτότυπη αρχιτεκτονική τους. Μεταξύ των πολλών απόψεων, που έχουν εγγράφως διατυπωθεί τα τελευταία χρόνια, η επικρατέστερη θεωρεί πως τα δρακόσπιτα έχουν κτιστεί μεταξύ 6^ου και 2^ου αιώνα π.Χ. Η χρήση τους δημιουργεί ακόμη ερωτηματικά. Ήταν άραγε ιεροί χώροι λατρείας ή απλές κατοικίες λατόμων μαρμάρου

Στην Εύβοια, εκτός από τα πολλά τοπωνύμια με συνθετικό τη λέξη «δράκος», υπάρχουν και πολλοί μύθοι και θρύλοι, που αναφέρονται στους δράκους και στα σπίτια τους. 

Διηγούνται πως ο δράκος που κατοικούσε στη Δίρφη μάλωνε ταχτικά με τον άλλον που ζούσε στο βουνό Χτυπάς (Μεσσάπιον) της Βοιωτίας. Όταν οι διαμάχες τους προχωρήσανε πολύ, ο δράκος της Δίρφης είπε στον άλλον ότι θα κάνει τη θάλασσα στεριά να περάσει να τον πολεμήσει σώμα με σώμα. Γέμισε το τεράστιο μανίκι της κάπας του με χώμα και κατέβηκε στην παραλία του Ευβοϊκού. Εκεί όμως ο δράκος του Χτυπά έριξε κεραυνό και του έκοψε το γεμάτο χώμα μανίκι της κάπας του. Το χώμα σωρεύτηκε στο σημείο που έπεσε, σχηματίζοντας μια μύτη στεριάς μέσα στη θάλασσα. Η μύτη αυτή από τότε πήρε το όνομα «Μάνικα» (από το μανίκι του δράκου) και η περιοχή αυτή δεν είναι άλλη από τον γνωστό σήμερα αρχαιολογικό χώρο, επί του οποίου ήταν χτισμένη η προϊστορική Χαλκίδα.

Θορυβώδεις, εριστικούς αλλά και συνάμα ανθρώπινους ήθελαν τους δράκους τους οι θρύλοι των Στύρων, της Καρύστου και του Μαρμαρίου.

  Η άλλη ιστορία αφορά τα δυο δρακόσπιτα, που είναι στην Όχη και στα Ρούκλια. Ο δράκος της Όχης είχε ερωτευτεί μια κοπέλα και την κρατούσε κλεισμένη στο μικρό δρακόσπιτο, που βρίσκεται στα Ρούκλια. Εκεί την επισκεπτόταν κάθε βράδυ και έμενε μαζί της ως τα χαράματα, πριν βγει ο ήλιος. Για να μη ξεχαστεί έριχνε κριθάρι στο άλογό του, τόσο όσο να τρώει ως πριν την ανατολή του ήλιου και με τις φωνές που έβγαζε το άλογο σαν τελείωνε το κριθάρι, καταλάβαινε ότι έπρεπε να φύγει και έφευγε.

Διαπιστώνοντας τον τρόπο αφύπνισης του δράκου η κοπέλα και επιθυμώντας την ελευθερία της, έριξε επί πλέον κριθάρι στο άλογο ώστε να τρώει και μετά την ανατολή. Έτσι θα καθυστερούσε ο δράκος μέχρι την ώρα που θα ερχόταν ο αδελφός της με το μεγάλο και φοβερό σκυλί του, το μόνο που ήταν ικανό να εξοντώσει τον δράκο και φυσικά να απαλλάξει την κοπέλα από την καταπιεστική παρουσία του.  

Εντυπωσιακός ο τρόπος κατασκευής των στεγών στα Δρακόσπιτα. Κυρίως ως προς τον τρόπο κλιμακωτής στήριξης των θεόρατων βράχων για την δημιουργία της οροφής. Η όλη τεχνική φανερώνει πως οι κατασκευαστές τους είχαν προηγμένες για την εποχή τους αρχιτεκτονικές γνώσεις.

Πραγματικά έτσι και έγινε. Όταν ο Δράκος διαπίστωσε ότι είχε αργήσει, έφυγε βιαστικά πατώντας πάνω στη σκεπή του δρακόσπιτου για να καβαλήσει το άλογό του. Από τότε, λένε, είναι γκρεμισμένη η σκεπή αυτού του δρακόσπιτου. Το δράκο τον κυνήγησε το σκυλί μέχρι το σπίτι του, στην κορυφή της Όχης, κι επειδή κατάφερε να μπει μέσα πριν κλείσει η πόρτα, ο δράκος με ένα πήδημα γκρέμισε τη σκεπή και βγήκε από εκεί για να γλυτώσει. Από τότε είναι γκρεμισμένη στη μέση η σκεπή κι αυτού του δρακόσπιτου, λένε οι ντόπιοι. 

Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.