ΟΣΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΡΩΣΟΣ. Ο ΑΓΙΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ

Ο Άγιος Ιωάννης (Ιβάν) γεννήθηκε στη Ρωσία το 1690. Κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1711, επί Μεγάλου Πέτρου, σε μία μάχη πιάστηκε αιχμάλωτος και έγινε σκλάβος ενός Τούρκου ιππάρχου. Ο Τούρκος αξιωματικός όταν επέστρεψε στην πατρίδα του και στο διοικητήριό του, που ήταν στο Προκόπι της Καππαδοκίας, μετέφερε μαζί του και τον νεαρό Ρώσο ορθόδοξο σκλάβο του. Στο Προκόπι ο Ιωάννης ανέλαβε την περιποίηση των ζώων του Τούρκου, υφιστάμενος τις καθημερινές ταπεινώσεις των άξεστων Τούρκων στρατιωτικών, που τον ονόμασαν Κιαφέρ Γιουβάν (άπιστο Γιάννη). 

Με το πέρασμα του χρόνου όμως η χριστιανική ευγενική ψυχή του Ιωάννη και η γεμάτη αγάπη συμπεριφορά του μαλάκωσε τις καρδιές των δυναστών του και τους υποχρέωσε σε παραχωρήσεις κάποιων ανέσεων έτσι ώστε να βελτιωθούν οι απάνθρωπες συνθήκες της διαβίωσής του. Ο Ιωάννης όμως είχε κάνει τις επιλογές του. 

Στο λόφο αυτόν, κάτω από τον οποίο απλώνεται σήμερα το Προκόπι, ζούσε καρτερικά ο Όσιος

Ο στάβλος, που ζούσε, είχε μεταβληθεί σε πραγματικό ασκητήριο του σώματός του και σε τόπο προσευχής. Πολλά είναι τα θαύματα, που αναφέρονται από Τούρκους και Χριστιανούς κατά τη διάρκεια της ζωής του Ιωάννη. Οι απόγονοι του Τούρκου ίππαρχου φυλάσσουν μέχρι και σήμερα ως πολύτιμο ιερό κειμήλιο ένα πιάτο, το οποίο σύμφωνα με την παράδοση, θαυματουργικά μεταφέρθηκε από το Προκόπι στη Μέκκα, όπου προσευχόταν για το Ραμαζάνι ο αφέντης του, ο οποίος είχε επιθυμήσει κάποιο αγαπημένο του φαγητό. 

Το Διοικητήριο του παλαιού Προκοπίου και η οικία του Τούρκου αξιωματικού, αιχμάλωτος του οποίου ήταν ο Όσιος Ιωάννης ο Ρώσος.

Στις 27 Μαΐου 1730 ο Ιωάννης καταπονημένος από τις κακουχίες, σε ηλικία 40 ετών, αφού κοινώνησε  παρέδωσε το πνεύμα του. Ο Τούρκος ίππαρχος κάλεσε τους Χριστιανούς συμπολίτες του και τους παρέδωσε το σώμα του Ιωάννη προκειμένου να ταφεί σύμφωνα με τη Χριστιανική εθιμοτυπία. Πράγματι, ο ενταφιασμός έγινε στο χριστιανικό νεκροταφείο του Τσα-Γερή. Μετά από τρία χρόνια, λίγο πριν από την καθιερωμένη εκταφή, τόσο οι Τούρκοι όσο και οι Χριστιανοί κάτοικοι έβλεπαν τον τάφο του Ιωάννη να φωτίζεται. Όταν έγινε η εκταφή έκπληκτοι Χριστιανοί και Μωαμεθανοί διαπίστωσαν πως το σώμα ήταν ανέπαφο και ευωδιαστό. Η σωρός τοποθετήθηκε σε πολυτελή λάρνακα και έγινε αντικείμενο λατρείας Τούρκων και Χριστιανών. Πλήθος από θαύματα άρχισαν από τότε να αναφέρονται και πολλοί κάτοικοι του Προκοπίου αλλά και των γύρω περιοχών ευεργετήθηκαν από τη χάρη του Αγίου. Ο πρώην κιαφέρ Γιουβάν (άπιστος Ιωάννης) εξελίχθηκε πια σε Ασίζ Γιουβάν (Άγιο Ιωάννη) συνεχίζοντας τις θαυματουργές του δραστηριότητες.

Η λαξευτή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην οποία εκκλησιαζόταν και προσευχόταν ο Όσιος Ιωάννης ο Ρώσος κατά την διάρκεια της μαρτυρικής αιχμαλωσίας του.

Το έτος 1832 ο Σουλτάνος Μαχμούτ ο Β΄ έστειλε τον Οσμάν Πασά με 1.800 στρατιώτες κατά του αντιβασιλέα της Αιγύπτου Ιμπραήμ Πασά, που είχε επαναστατήσει κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και είχε στρατοπεδεύσει στα στενά της Κιλικίας. Ο Οσμάν Πασάς πέρασε από την Καισάρεια, έφτασε στο Προκόπι, όπου θέλησε να διανυκτερεύσει και την επομένη μέρα μέσω της Νεάπολης να κατευθυνθεί προς τα στενά της Κιλικίας. Οι Τούρκοι κάτοικοι του Προκοπίου όμως δεν του επέτρεψαν να μπει στην πόλη με αποτέλεσμα να την κυριεύσει δια της βίας. Θέλοντας να τιμωρήσει τους Προκοπιανούς ο Οσμάν αποφάσισε να κάψει το σώμα του Οσίου με την λάρνακά του. Κατά την ώρα της δημόσιας καύσης το σώμα του Αγίου κινήθηκε και ένα θείο όραμα κατατρόμαξε τους εισβολείς, που αλλόφρονες εγκατέλειψαν την πόλη. Όταν οι κάτοικοι του Προκοπίου απέσυραν από τις στάχτες ότι είχε απομείνει από τη λάρνακα, διαπίστωσαν πως το σώμα του Αγίου παρέμενε ανέπαφο και μυρωμένο. Μοναδικό ενθύμιο αυτού του θαύματος έμεινε το μαύρισμα του σκηνώματος από την πυρά.

Οι λαξευμένοι στους βράχους υπόγειοι χώροι, που χρησιμοποιούνταν ως στάβλοι και αποθήκες του Τούρκου αξιωματικού και δυνάστη του Αγίου Ιωάννη. Αυτούς τους χώρους επέλεξε ως κατοικία του και προσευχητήριό του, ο Όσιος, ακόμη και μετά τις παραχωρήσεις ανέσεων εκ μέρους των «αφεντικών» του. 

Το 1834 το σώμα του Οσίου μεταφέρθηκε στην καινούρια μεγάλη εκκλησία του Μεγάλου Βασιλείου, που είχε κτιστεί στο Προκόπι εκείνη τη χρονιά. Επειδή όμως ο χώρος της εκκλησίας του Αγ. Βασιλείου δεν επαρκούσε να εξυπηρετήσει άνετα τον αριθμό των προσκυνητών, που μεγάλωνε από χρόνο σε χρόνο οι Προκοπιανοί αποφάσισαν να κτίσουν μια μεγάλη εκκλησία στο όνομα του Οσίου Ιωάννου στη θέση όπου ήταν το παλαιό νεκροταφείο και ο τάφος του Οσίου. Στη θέση μάλιστα του τάφου αποφάσισαν να στήσουν την Αγία Τράπεζα.

Η λάρνακα με το σώμα του Αγίου, όπως είναι σήμερα

Μετά από πολλές περιπέτειες, οικονομικές θυσίες, αλλά και την βοήθεια της Αγιορείτικης Ρωσικής Μονής του Αγίου Παντελεήμονος το 1892 τελέστηκαν τα εγκαίνια, από το Μητροπολίτη Καισαρείας, ενός περικαλλούς ναού στο Προκόπι της Καππαδοκίας προς τιμή του Οσίου Ιωάννου του Ρώσου. Κάθε 27^η  Μαΐου, στη μνήμη του Αγίου το Προκόπι γινόταν τόπος συγκέντρωσης τεράστιου πλήθους χριστιανών, αλλά και μουσουλμάνων προερχόμενων από γειτονικά καππαδοκικά χωριά όπως η Σινασσός, η Ζαλέλα, η Ποταμία, τα Φλογητά, η Μαλακοπή, τα Συλλάτα, η Ανακοπή, η Νεάπολη, η Αραβισός κ.α.

Ο Όσιος Ιωάννης ο Ρώσος έγινε κατ’ αυτόν τον τρόπο το νεότερο σύμβολο της Ορθοδοξίας στην Καππαδοκία, που λατρευόταν από τους χριστιανούς και απολάμβανε της αναγνώρισης των μουσουλμάνων.

Ο πάλαι ποτέ επιβλητικός ναός του Οσίου Ιωάννη του Ρώσου, στο Προκόπι της Καππαδοκίας. Η φωτογραφία χρονολογείται στην πρώτη δεκαετία του εικοστού αιώνα κατά την ημέρα της μνήμης του Αγίου (27 Μαΐου).

Αλέξανδρος Καλέμης

Από το βιβλίο των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο

ΠΡΟΚΟΠΙ

Η ΕΥΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ

ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΕΝΙΑ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΒΟΙΑΣ