24. Η ΚΑΡΥΣΤΟΣ ΣΥΜΜΑΧΟΣ ΤΟΥ ΞΕΡΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΤΟΥ 480 π.χ.

Αλέξανδρου Καλέμη

 Ταπεινωμένος από τις αποτυχημένες εκστρατείες του εναντίον της Ελλάδας, ο Δαρείος ο Α΄, πεθαίνει το Φθινόπωρο του 486 π.Χ., αφήνοντας παρακαταθήκη στον γιο του και διάδοχό του, Ξέρξη, όλα τα επεκτατικά του όνειρά.

Εκτός όμως από την συναισθηματική συνιστώσα, οι διαμορφωθείσες συνθήκες κατά την δεκαετία που προηγήθηκε του 480 π.Χ. συνηγορούσαν για μία τελική προσπάθεια των Περσών να επιβάλουν την αυτοκρατορία τους, αλλά και το δικό τους πολιτικό και πολιτιστικό κατεστημένο στους τελευταίους ισχυρούς αντιπάλους τους. Τους Έλληνες. Ή τουλάχιστον εκείνους τους Έλληνες που σταθερά συνιστούσαν το αντίπαλο δέος των Περσών. 

Πρωτοφανής για τα μέχρι τότε ιστορικά χρονικά ήταν η εκστρατεία του Ξέρξη εναντίον των Ελληνικών πόλεων που δεν είχαν παραδώσει «γη και ύδωρ». Η διαμορφωμένη επίσης πολιτική κατάσταση της εποχής δεν άφηνε πολλά περιθώρια αρνητικών προβλέψεων για την πραγμάτωση των σχεδίων του Ξέρξη

Και αυτό γιατί εκτός από τις ανατολικές αποικίες και τα περισσότερα νησιά, που ούτως ή άλλως βρισκόταν στην σφαίρα της περσικής επιρροής, υπήρχαν και αρκετές ακόμη ελληνικές πόλεις που προτιμούσαν τους Πέρσες από τους Αθηναίους ή τους Σπαρτιάτες. Το γεγονός αυτό είναι φυσικό να ξενίζει ένα σύγχρονο Έλληνα, ο οποίος ανατράφηκε με διαμορφωμένη εθνική συνείδηση. Η έννοια «έθνος» όμως ήταν παντελώς άγνωστη την εποχή εκείνη στις ελληνικές πόλεις κράτη, που συνδέονταν μεν με έναν κοινό πολιτισμό, συμμαχούσαν όμως η συγκρούονταν ανάλογα με τα πολιτικά ή οικονομικά τους συμφέροντα. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Ευβοϊκή Κάρυστος, η οποία όχι απλά εκδήλωσε φανερά την προτίμησή της στην συμμαχία με τους Πέρσες, αλλά συμμετείχε στη ναυμαχία του Αρτεμισίου με πλοία της στο πλευρό των Περσών και εναντίον του ελληνικού στόλου. Αυτό όμως το εκ πρώτης όψεως αποκρουστικό γεγονός, έχει τις εξηγήσεις του. 

Οι Καρύστιοι, κοινωνία ασχολούμενη κυρίως με τη ναυτιλία και το εμπόριο, υφίσταντο, όπως και πολλές ακόμη ελληνικές πόλεις, την υποχρεωτική συμμαχία των Αθηναίων. Μια συμμαχία που τους υποχρέωνε σε καταβολή σημαντικών φόρων, αλλά και ελέγχων σε κάθε τους πρωτοβουλία. Με δεδομένη μάλιστα την μικρή απόσταση της Καρύστου από την Αθήνα, ήταν φυσικό οι Καρύστιοι να υπολογίζουν σε πολλά και ποικίλα οφέλη από την προβλεπόμενη επικράτηση των Περσών στον ελληνικό χώρο. 

Πολλές ήταν οι Ελληνικές πόλεις που συμμετείχαν στην εκστρατεία του 480 π.Χ. στο πλευρό του Ξέρξη και εναντίον των Ελλήνων. Πέραν των ιωνικών πόλεων, των νησιών, της Θράκης, της Μακεδονίας κ.α. ενεργός σύμμαχος των Περσών ήταν και η Κάρυστος. Η ευβοϊκή πόλη υφιστάμενη έντονη καταπίεση από τους Αθηναίους, θεώρησε περισσότερο συμφέρουσα τη συμμαχία της με τον Ξέρξη.

Την στάση της Καρύστου, είχαν ακολουθήσει αρκετές ακόμη ελληνικές πόλεις, κυρίως της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας.  Οι περισσότερες όμως εξ αυτών, σοφά ποιούσες, προτίμησαν μία στάση ουδετερότητας, αποφεύγοντας την απροκάλυπτη συμμαχία τους με τους Πέρσες, όπως έκανε η Κάρυστος. 

Οι υπόλοιπες ελληνικές πόλεις με επικεφαλής τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες συγκεντρώθηκαν σε ένα μεγάλο πανελλήνιο συνέδριο στην Κόρινθο (481 π.Χ.). και αποφάσισαν ομόφωνα για μία κοινή άμυνα κατά των Περσών. Στο συνέδριο αυτό συμμετείχε και η συντριπτική πλειοψηφία των ευβοϊκών πόλεων. 

Με βάση τους σχεδιασμούς αυτής της πανελλήνιας πολεμικής σύσκεψης, η πρώτη χερσαία σύγκρουση αποφασίστηκε στις Θερμοπύλες και η πρώτη ναυτική συνάντηση «γνωριμίας» των δύο στόλων στα νερά της Βόρειας Εύβοιας. Στα δύο στενά σημεία δηλαδή (Θερμοπύλες και στενό Ευβοϊκού) όπου οι χερσαίες και θαλάσσιες περσικές δυνάμεις θα συναντούσαν δυσκολίες στην προέλασή τους.

Η αναμενόμενη από όλους, μυθική για τα δεδομένα της εποχής, εκστρατεία του Ξέρξη εναντίον της Ελλάδας, ξεκίνησε λίγο πριν μπει το καλοκαίρι του 480 π.Χ. 

Πράγματι οι ατέλειωτες πάνοπλες χερσαίες δυνάμεις του Ξέρξη, αλλά και ο τεράστιος στόλος του, έφτασαν εντελώς ανεμπόδιστα ως την Κεντρική Ελλάδα. Έτσι λοιπόν όταν ο πολυάριθμος στρατός του Ξέρξη στρατοπέδευσε κοντά στα στενά των Θερμοπυλών και ο περσικός στόλος βρισκόταν πάνοπλος, σε στάση αναμονής στα νερά της βορειοανατολικής Εύβοιας, όλοι σχεδόν οι παρατηρητές της επιβλητικής περσικής εκστρατείας, ήταν πεπεισμένοι για την εύκολη  επικράτηση των Περσών και την προσάρτηση της Ελλάδας στην αυτοκρατορία τους. 

Όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, ο αριθμός των πλοίων του ελληνικού συμμαχικού στόλου ανήρχετο σε 271 εκτός των πεντηκοντόρων. Από αυτά τα 127 ανήκαν στους Αθηναίους, τα 40 στους Κορίνθιους,  τα 20 στους Μεγαρείς, τα 18 στους Αιγινήτες, τα 10 στους Λακεδαιμόνιους και τα υπόλοιπα σε άλλες ελληνικές πόλεις μεταξύ των οποίων η Χαλκίδα, η Ερέτρια και τα Στύρα. Οι Ευβοείς, με επικεφαλής τη Χαλκίδα, επάνδρωσαν 20 αθηναϊκές τριήρεις. Αν τώρα λάβουμε υπόψη, πως κάθε τριήρης είχε πλήρωμα 200 ανδρών και φρουρά 30 οπλιτών, τότε μπορούμε να συμπεράνουμε πως η Χαλκίδα προσέφερε τουλάχιστον 4.000 κωπηλάτες και 600 οπλίτες.

Οι διαχρονικά πανέμορφες βορειοευβοϊκές παραλίες των Ελληνικών και των Βασιλικών, υπήρξαν κατά τον Ηρόδοτο πρόσκαιρα αγκυροβόλια πλοίων τόσο του ελληνικού, όσο και του περσικού στόλου. Τα ονόματα των δύο περιοχών σχετίζονται άμεσα με τα γεγονότα του 480 π.Χ. και τη Ναυμαχία του Αρτεμισίου.

Αυτός ο ελληνικός στόλος είχε να αντιπαρατεθεί απέναντι σε 1207 περσικά πλοία, που είχαν κυριολεκτικά γεμίσει με την παρουσία τους το Βόρειο Ευβοϊκό κόλπο. 

Τις ίδιες ακριβώς μέρες του Αυγούστου (480 π.Χ.) που οι δύο αντίπαλοι στόλοι συναντιόντουσαν έξω από το Αρτεμίσιο, μικρές ελληνικές δυνάμεις με επικεφαλής τους θρυλικούς 300 Σπαρτιάτες πολεμιστές του Λεωνίδα, έπιασαν τα στενά των Θερμοπυλών, που ήταν και το μοναδικό πέρασμα των περσικών δυνάμεων προς τον Ελληνικό Νότο. 

Η θριαμβευτική για τους Έλληνες και συντριπτική για τους Πέρσες εξέλιξη των επιχειρήσεων της δεκαετίας 490-480 π.Χ. για πλήρη επιβολή και επέκταση της Περσικής Αυτοκρατορίας, θεωρείται μέχρι και σήμερα η σημαντικότερη ιστορική περίοδος για την πορεία του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.

Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο, των διάφορων συντακτών των κειμένων και των κατόχων των φωτογραφιών. Οποιαδήποτε πληροφορία (κείμενο, εικόνες) περιέχεται στο site μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για προσωπική, μη εμπορική χρήση. Είναι παράνομη η αντιγραφή, αναπαραγωγή, τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο, μέρους ή του συνόλου των περιεχομένων του site χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεση των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο.