ΠΑΙΔΕΡΑΣΤΙΑ ΚΑΙ ΒΙΑ ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΩΡΕΟ

Η ευρύτερη περιοχή της Ιστιαίας και η λαμπρή πρωτεύουσά της Ωρεός (Ωρεοί σήμερα) βρίσκονταν κατά την αρχαιότητα, ως γνωστόν υπό τον πολιτικό, αλλά και στρατιωτικό έλεγχο των μεγάλων δυνάμεων της αρχαιότητας. Αθηναίοι και Σπαρτιάτες αρχικά, Θηβαίοι λίγο καιρό αργότερα και στο τέλος Μακεδόνες υπό την κυριαρχία των οποίων Ωρεός και Ιστιαία γνώρισαν την μεγαλύτερη ακμή της ιστορίας τους.

Είναι γνωστό στους πάντες ότι στις περιοχές που ισχύει ο νόμος του ισχυρού, πολλά είναι τα δεινά των καταπιεσμένων. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν ο ισχυρός διακατέχεται από απολυταρχικές ιδέες και αρχές.

Ας δούμε λοιπόν στη συνέχεια μερικά τέτοια σκληρά περιστατικά που συνέβησαν στην αρχαία Ωρεό, όταν η πόλη βρισκόταν υπό την εποπτεία των Σπαρτιατών.

Τα γεγονότα μας τα μεταφέρει ο Πλούταρχος, ένας από ένας από τους σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς και φιλόσοφους. Γεννήθηκε την Χαιρώνεια, το 45 μ.Χ. και πέθανε το 126. Στα έργα του ασχολήθηκε πολλές φορές με την περιοχή Ιστιαίας, ερχόμενος μάλιστα σε κάθετη αντιπαράθεση με τον Ηρόδοτο, κυρίως ως προς τις αναφορές του τελευταίου στην ναυμαχία του Αρτεμισίου. Με αυτά όμως θα ασχοληθούμε άλλη φορά. Εδώ θα σταθούμε σε κάποιες πικάντικες αλλά και σκληρές εξιστορήσεις που καταχωρεί ο ηθικολόγος φιλόσοφος στο βιβλίο του «Ερωτικαί διηγήσεις», και αφορούν την περιοχή των Ωρεών. Θα μεταφέρουμε μέρος των κειμένων σε ελεύθερη μετάφραση.

Σ΄ ένα πανδοχείο του Άργους λοιπόν, όπως μας περιγράφει ο Πλούταρχος, συναντήθηκαν δύο ομοιοπαθείς, από την συμπεριφορά των Σπαρτιατών, άνδρες.

Ο ένας ήταν ο Σκέδασος από τα Λεύκτρα της Βοιωτίας, και ο άλλος ένας «πρεσβύτης εξ Ωρεού πόλεως της Εστιαιάτιδος» όπως επί λέξει αναφέρει ο Πλούταρχος.

Ο Σκέδασος είχε έλθει εκεί προκειμένου να ζητήσει την τιμωρία κάποιων Σπαρτιατών, που αφού ατίμασαν και προσέβαλαν τις δύο κόρες του, στο τέλος τις σκότωσαν και τις έριξαν σε ένα πηγάδι. Τα πτώματα των θυμάτων της Σπαρτιατικής θηριωδίας ετάφησαν με τιμές από τους συμπολίτες του Σκέδασου στα Λεύκτρα.

Ο Ωραΐτης γέρος, αφού άκουσε τη διήγηση του Σκέδασου, τον συμβούλευσε να μην πάει στην Σπάρτη, γιατί κανένας δεν πρόκειται να τον ακούσει, μια και ο ίδιος για τους ίδιους περίπου λόγους είχε έλθει εκεί. Με τη σειρά του λοιπόν ο «εξ Ωρεού πρεσβύτης» διηγήθηκε την παρακάτω ιστορία του στον Σκέδασο από τα Λεύκτρα. 

Κάποιος Σπαρτιάτης αρμοστής, που ονομαζόταν Αριστόδημος, ερωτεύθηκε τον νεαρό γιο του παθόντα και προσπάθησε να τον απαγάγει μέσα από τη παλαίστρα. Ο παιδοτρίβης όμως και οι συναθλητές του νεαρού τον εμπόδισαν. Την επόμενη όμως μέρα ο Αριστόδημος, επάνδρωσε μια τριήρη και αφού άρπαξε το παιδί, πέρασε στην απέναντι ακτή και προσπαθούσε να το βιάσει. Επειδή όμως ήρθε αντιμέτωπος με την σθεναρή αντίσταση του νεαρού αθλητή, τον έσφαξε και αφού επέστρεψε στην Ωρεό έκανε συμπόσιο.

Ο πατέρας όταν πληροφορήθηκε το γεγονός συντετριμμένος έθαψε τον γιο του και αναχώρησε για την Σπάρτη ζητώντας την τιμωρία των ενόχων.

Παρά τις συμβουλές του Ωραΐτη, ο Σκέδασος πήγε στην Σπάρτη όπου όμως δεν εισακούσθηκε ούτε από τους εφόρους, ούτε από τους βασιλείς, ούτε από τον λαό. Έτσι περιφερόμενος στους δρόμους και ευχόμενος την τιμωρία των ενόχων από τις Ερινύες, πέθανε τελικά από την υπερβολική λύπη του. Για την ιστορία αναφέρει ο Πλούταρχος ότι η μεγαλύτερη ήττα των Σπαρτιατών στα Λεύκτρα έγινε κοντά στο μνήμα των δύο θυγατέρων του Σκέδασου.

Και επί Αγησιλάου υπήρχε κάποιος αισχρός και παιδεραστής αρμοστής στην Ωρεό ονομαζόμενος Αλκέτας. Επί της αρμοστείας αυτού όπως αναφέρει ο Ξενοφών στα Ελληνικά (βιβλ.5 παρ.56), οι Θηβαίοι κυρίευσαν την πόλη.

Άρθρο του Αλέξανδρου Καλέμη